معرفی انواع چوب معرق کاری | عکس چوب و موارد استفاده

  همان‌طور که می‌دانیم چوب اساسی‌ترین متریال مورداستفاده در هنر معرق هست. به هر سبکی از معرق که وارد شوید شناخت چوب معرق از نیازهای اساسی شما خواهد بود.

 در این پست به مشخصات ظاهری و فیزیکی چوب‌های مرسوم معرق در ایران خواهیم پرداخت. در پایان مطلب انواع چوب معرق به پرسش‌های شما در قسمت دیدگاه‌های همین پست پاسخ خواهیم داد.

  تعریف و هدف از شناخت چوب در معرق شناخت رنگ، بافت، طرح، سختی و جنس چوب هست. رنگ چوب می‌تواند همه رنگ‌های طبیعی پیرامونمان از انواع طیف سفید تا قرمز و قهوه‌ای و حتی سبز و آبی (طیف‌هایی نزدیک به آبی) را در بر گیرد. در انواعی از چوب‌ها مانند خانواده گردو تا سیصد طیف رنگی نیز شناسایی شده است.

چوب‌ها را می‌توان در دو گروه بزرگ سوزنی‌برگ و پهن‌برگ تقسیم‌بندی نمود.

درختان سوزنی برگ

سوزنی‌برگان بیشتر در نیم کره شمالی زمین و در مناطق سردسیر و معتدل رویش داشته و باتوجه‌به سازگاری با پیرامون و طبیعت شکلی کشیده و قامتی بلند را شاهدیم. چوب این‌گونه‌ها معمولاً روشن با نقوشی کمتر و جنسی نرم‌تر هست.

رنگ چوب معرق در این‌گونه از سفید تا کرم و از قهوه‌ای تا سرخ و ارغوانی متغیر هست. چوب نراد یا چوب روسی را می توان در این دسته دانست.

درختان پهن برگ

  پهن‌برگان در خلاف دسته بالا گستردگی بیشتری داشته و در همه مناطق قابل رویش زمین پراکنده‌اند. ظاهری بزرگ و تاج‌های گسترده و نامنظم را می‌توان از مشخصات عمده آن‌ها دانست. چوب درختان پهن‌برگ دارای ساختمان و بافت‌های بسیار متنوع هست. از انواعی بسیار نرم گرفته تا گونه‌های بسیار سنگین و با چگالی بالا را شامل می‌شود.

همان‌طور که اشاره شد این تنوع ناشی از پراکندگی بیشتر این‌گونه‌ها در زمین هست. ترکیب رنگ این گونه طیف گسترده‌ای از سفید و کرم و قهوه‌ای و تیره تا انواع طیف سرخ را شامل می‌شود.

فراوانی و طیف رنگی درختان پهن برگ با توجه با پراکندگی محیطی بسیار بیشتر هست. دلیل این تفاوت رنگ حتی در یک گونه خاص (مثلاً گردو که سیصد طیف رنگی دارد) وجود مواد معدنی متفاوت در خاک در مناطق گوناگون هست. اغلب گونه‌های درختی وحشی و باغی ایران را نیز شامل می‌شود.

پیشنهاد آیچوب:

محکم ترین چوب دنیا کدامند؟! ویدئو فارسی + تصاویر چوب ها

 

چگونه از چوب معرق استفاده کنیم؟

 چوب معرق معمولاً به‌صورت ورق‌های دو، سه، چهار میلی‌متر و یا بیشتر استفاده می‌شود. ورق‌ها یا برگه‌های چوبی می‌تواند چوب صنعتی فراوری شده باشد؛ مانند سه‌لایی یا چوب‌های طبیعی لایه‌لایه شده.

چوب‌های طبیعی به‌صورت خام یا اسلب بوده و سپس توسط اره فلکه به‌صورت ورق و برگه باضخامت‌های دلخواه تبدیل می‌شوند. سعی می‌شود چوب معرق مورداستفاده در ابتدا و قبل از برش خشک باشند یا اینکه پس از برش با چینشی خاص روی هم قرار گرفته و در معرض عبور هوا با رطوبت محیط سازگار می‌شوند.

در زمان انتخاب چوب معرق به چه نکاتی باید توجه داشت؟!

 رنگ چوب معرق

 رنگ ظاهری چوب است که می‌تواند موردتوجه باشد. این رنگ برای یک نوع خاص چوب می‌تواند بسیار گسترده باشد. حتی در یک تنه از یک درخت چندین طیف رندگی می‌تواند موجود باشد. شما بر اساس نیازتان می‌توانید رنگ و نقش موردنظرتان را انتخاب کنید.

 نقش چوب معرق

یکی از عوامل زیبایی یک اثر معرق توجه داشتن به نقش و راه چوب هست که اثر فوق‌العاده‌ای روی کار خواهد داشت.

 سختی چوب معرق

چوب‌های با چگالی بالاتر دقت بیشتری در برش طلب می‌کند و تکنیک‌هایی هم برای برش راحت‌تر وجود داد. البته باید در نظر داشته باشید برش چوب‌های بسیار نرم هم آسان نخواهد بود.

 عناب، شمشاد و آزاد از چوب‌های سخت برش در معرق هستند. عرعر، توت، نارنج، افرا و ممرز هم از جمله چوب‌های خوش برش معرق هستند.

 سلامت چوب معرق

چوب باتوجه‌به طبیعی بودن آن همواره در معرض قارچ و آفت و عوامل طبیعی خواهد بود. هنگام انتخاب آن به پوسیدگی‌ها، بید زدگی‌ها و حاشیه‌های نرم‌چوب توجه نمایید.

 قارچ و بیماری‌های چوب گاهی موجب ایجاد نقش و نگاری خاص و زیبا می‌شود که همواره موردعلاقه هنرمندان معرق‌کار بوده این عارضه به باختگی معروف بوده و روی رنگ چوب اثرگذار هست.

لیست چوب های مورد استفاده در معرق کاری

چوب عناب

 

از چوب‌های پر مصرف هنر معرق با طیف رنگی نارنجی با قرمز ماتیکی و بدون نقش و بومی ایران هست. عناب یک درخت باغی و میوه دهنده هست. زادگاه آن را می‌توان خراسان نامید.

البته قابلیت رویش در دیگر نقاط ایران را نیز دارد و گونه‌ی مقاومی هست. این چوب چگالی بالا و برش سختی دارد. در حاشیه این چوب نواری روشن با همان سختی چوب مرکزی قابل دیدن هست. ترکیب دو رنگ حاشیه از جمله افکت‌های زیبا در معرق هست.

رنگ چوب عناب چگونه است + تصویر

رنگ چوب عناب بیشتر به یک گروه از رنگ‌ها اطلاق می‌شود که شامل رنگ‌های قهوه‌ای گرم و قرمز می‌شود. این رنگ‌ها به طور کلی با نیمه تیره و تیره‌ترین حالت رنگ چوب مشابه است.

اگرچه رنگ دقیق عناب به عواملی مثل نوع چوب، نحوه پوشاندن رنگ و محیط نوری بستگی دارد و ممکن است نسبت به یکدیگر متغیر باشند. به هرحال، رنگ چوب عناب بیشتر به رنگ‌های قهوه‌ای گرم و قرمزمایل اشاره می‌کند.

 

چوب گردو

 

 

از چوب‌های بسیار پر مصرف در هنرهای چوبی و از جمله معرق هست. با توجه به سازگاری که این‌گونه با نواحی مختلف دارد دارای طیف گسترده رنگی از سفید کرم تا قهوه‌ای و تیره هست. این چوب رگه دار با تراکم مختلف از ریشه تا تنه و شاخه هست.

در معرق از علاوه بر استفاده از تنه از ریشه گردون نیز استفاده می‌شود. گردوی نواحی ییلاقی و سردسیر در جنس و نقش و رنگ و دوام جایگاه بهتری دارند.

چوب نارنج

نارنج از گونه مرکبات و طیف رنگی سفید مایل به زرد تا خاکستری روشن را شامل می‌شود. معمولاً کم نقش و بارگه‌های گسترده هست. تا حدودی سخت برش اما پردوام هست. نارنج باخته از رنگ‌های مورد علاقه هنرمندان معرق‌کار هست.

پیشنهاد آیچوب:

معرفی انواع چوب نجاری | گرانترین و بهترین چوب ایران کدامند؟!

 

چوب شمشاد

از گونه‌های نسبتاً کمیاب در ایران بوده و بسیار شبیه به شمشادهای تزئینی هست. بومی قسمت‌های جلگه‌ای جنگ‌های شمال ایران و رشد و تنه زایی بسیار کندی دارد.

از گونه‌های بسیار سخت برای برش و از معدود چوب‌های کاملاً بدون رگه بشمار می‌آید. هنگام خرید به خشک بودن و با توجه به استعداد موریانه‌ای شدن به سالم بودن آن دقت کنید.

چوب زرشک

 

بومی نواحی مرتفع شمال ایران بارنگی زرد و کم رگه بارگه‌هایی خاکستری رنگ هست. از این چوب با توجه به نوع رنگ به‌عنوان رنگ سبز در تابلوهای معرق نیز استفاده می‌شود. از نظر سختی نیز چوب نسبتاً سختی برای برش هست.

چوب توت

 

چوب مورد علاقه سازندگان سازهای سنتی، خوش برش، تقریباً خردلی رنگ و با نقوش زیاد. هنگام خرید چوب توت در نظر داشته باشید که سطح این چوب پس از برش خیلی زود اکسید شده و قهوه‌ای رنگ می‌شود.

این سطح بسیار نازک پس از پولیش از بین رفته و رنگ زرد زیرین نمایان خواهد شد. هنگام استفاده از توت این نکته مهم را جهت حفظ هارمونی تابلو (مخصوصاً در تفکیک رنگ) در نظر داشته باشید.

چوب افرا

رنگ سفید شیری و در نواحی باختگی رنگ ابری به خود می‌گیرد. بومی جنگل‌های شمال ایران بدون رگه و چوب نسبتاً نرمی برای برش هست. افرای باخته از چوب‌های زیبا برای معرق هست.

چوب ممرز

سفید مایل به خاکستری با نقوش و رگه‌های طوسی یا مشکی رنگ. بومی ایران هست و در جنگل‌های نواحی جلگه‌ای فراوان یافت می‌شود. ممرز چوب مقاومی نیست و به‌سرعت پوک خواهد شد. نوع باخته ممرز افکت‌های بسیار زیبایی خواهد داشت.

چوب چنار

 

خاکستری مایل به صورتی همراه با نقاطی بارنگ شفاف و شیشه‌ای شکل روی چوب. چنار پر مگسی از چوب‌های زیبای مورد استفاده در معرق‌کاری هست. چنار چوب نسبتاً سختی برای برش معرق هست.

پیشنهاد آیچوب:

آموزش کامل و تصویری رنگ آمیزی و پلی استر تابلو معرق

چوب گلابی

 

رنگ قرمز روشن مایل به صورتی داشته و از چوب‌های باغی و نرم به شمار می‌رود. برش خیلی خوبی داشته و مغار خور آن نیز بسیار خوب هست. نقوش کمی دارد و با توجه به رنگ آن در کنار چوب انجیلی و کیکم برای صورت در معرق مینیاتور یا تفکیک رنگ مورد استفاده هست.

چوب اقاقیا

بومی نواحی استپی ایران و چوب کرم تا سبز لجنی دارد. نقوش نواری شکلی داشته و در معرق گاهی به‌عنوان رنگ سبز از آن استفاده می‌شود در کنار انار و زرشک.

چوب سنجد

 

رنگ چوب درون قهوه‌‌اى مایل به قرمز و چوب برون زرد کم ‌رنگ است. این چوب خطوط موج‌‌دار کم‌رنگ و پررنگ‌تر از زمینه همراه با جوش‌هاى فراوان دارد و در کلیهٔ مناطق استپى ایران کاشته مى‌شود.

چوب فوفل

این چوب به رنگ قهو‌ه‌اى سیر اخرایى است و خطوط موج‌دار تیره‌تر از رنگ زمینه دارد. رویشگاه آن مناطق گرم آسیا مثل هندوستان و پاکستان هست.

چوب کیکم

رنگ این چوب زمینه کرم رنگ با خطوط و نقش‌هاى شکلاتى یا قهوه‌اى سوخته و نقش آن جوش‌دار و موج‌دار است. محل رویش این چوب جنگل‌هاى باختر و جنوب ایران است.

چوب کُنار

رنگ این چوب قهوه‌اى با زمینهٔ گل اخرا است و نقش آن پر گره و خطوط موجدار است. محل رویش آن در استان‌هاى ساحلى جنوب ایران به‌خصوص در راه سیرجان به بندرعباس است.

چوب آکاژو

رنگ این چوب قرمز مایل به بنفش تیره و نقش آن خطوط نوارى پررنگ‌تر از زمینه است. محل رویش آن نیز غرب آفریقا از لیبریا، کامرون و کنگوتا، اوگاندا هست.

چوب ساج

رنگ این چوب قهوه‌اى با زمینهٔ سبز و نقش آن رگه‌هاى زرد یا قرمز نوارى است. رویشگاه این چوب، جنوب آسیا از هندوستان تا هند و چین و جاوه است.

پیشنهاد آیچوب:

معرق کاری چیست؟ راهنمای راه اندازی کارگاه معرق | ابزار معرق

 

چوب سرخدار

 

رنگ این چوب از کرم تا قهوه‌اى مایل به قرمز (با زمینهٔ رنگ آهن) و نقش آن موج‌دار با خطوط کمى پررنگ‌تر است. این چوب در بیشتر مواقع به‌صورت پراکنده دیده می‌شود اما در برخی موارد به‌صورت گروهی در جنگل هم رشد می‌کنند.

چوب‌های مورد استفاده شامل همین تعداد نیست و با مراجعه به کارگاه‌های معرق حتماً چوب‌های بیشتری خواهید یافت. از چوب‌های داخلی تا وارداتی. تجربه بخش بزرگی از آموخته‌های شما در معرق را شامل خواهد شد. لطفاً پرسش‌ها و تجربیات خود در این زمینه را در بخش نظرات همین مطلب با آیچوبی ها در میان بگذارید.

منبع: آیچوب