انتخاب ابزار حجم تراشی برای فردی که تازه کار است و آشنایی چندانی با این هنر ندارد، کمی مشکل و دردسر ساز است. با توجه به قیمت ابزار ها و تنوع آن ها باید ابتدا دید خوبی نسبت به ابزار ها داشته باشید و در مرحله بعد انتخب کنید.
این مقاله ترجمه مقالات خارجی نیست! در ادامه تلاش می‌کنم شما را در تجربه خودم به‌عنوان مدرس دوره‌های منبت و حجم تراشی مجموعه آیچوب شریک کنم.
توقع ندارم با خواندن این نوشته حجم تراش چوب شوید؛ اما حتماً دید خوبی نسبت به ابزارهای مورداستفاده در این هنر به دست می‌آورید و متوجه خواهید شد که برای چه سطحی نیاز به چه ابزارهایی دارید و خرید کدام یک از ابزارها برای شروع ضروری است و خرید کدام یک را می‌توانید به آینده واگذار کنید.
برای درک بهتر ابزارها را به سه دسته ابزار برقی، ابزار دستی و اکسسوری‌ها و ابزار پرداخت تقسیم‌بندی کردم که در ادامه مفصل توضیح خواهم داد.
پیشنهاد آیچوب: آموزش ۰ تا ۱۰۰ حجم تراشی چوب و پیکر تراشی
ابزار دستی حجم تراشی و مجسمه‌سازی چوب
ابزار دستی در حجم تراشی چوب شامل انواع مغار، انواع اره دستی چوب مانند اره مویی و اره دستی و انواع چاقو حجم تراشی است که باتوجه‌به نوع سبک و موضوعی از حجم که کار می‌کنید باید تهیه شود.
شاید بپرسید که آیا با همین ابزار دستی کار جمع می‌شود یا نیاز به خرید ابزار برقی هم هست؟
جواب ساده هست! قطعاً می‌شود فقط با ابزار دستی هم انجام داد؛ ولی وقتی وارد کار می‌شوید و کمی در آن رشد می‌کنید سرعت و امکاناتی که ابزار برقی به شما می‌دهد و لذتی که از آن خواهید برد.
نگران نباشید کم‌کم می‌خرید و عجله‌ای از بابت خرید بازار نداشته باشید.
انواع مغار مجسمه‌سازی چوب و حجم تراشی
اصلی‌ترین ابزار دستی انواع مغار هست که به دو دسته کلی مغارهای ضربه‌ای و مغارهای قلمی (ریز) قابل‌دسته‌بندی هست در این هنر.
در کنار آن دسته سومی از مغارهای خاص هستند که به‌صورت تخصصی برای کارهای خاصی مثل خالی‌کردن داخل چوب در قاشق‌های چوبی و کوکسا ساخته شدند که اگر داشته باشید بسیار خوب هست.
مغار منبت ضربه‌ای برای حجم تراشی
حجم تراشی چوب با مغار منبت کاری
شایع‌ترین و پراستفاده‌ترین مغارهای که به کار می‌برید این نوع مغار هست که در مدل‌ها و اندازه‌های مختلف و به‌راحتی در بازار ایران قابل‌تهیه هست.
هم انواع اروپایی این مغار در بازار هست و هم انواع ساخت ایران که انواع ساخت ایران انصافاً نسبت به قیمت خیلی خوب هستند.
پیشنهاد آیچوب: آموزش پیکر تراشی چوب و حجم تراشی چوب در خانه
لیست مغار مناسب حجم تراشی
برای شروع حجم تراشی لیست زیر از مغارها را پیشنهاد می‌کنم:
1. مغار تخت سایز 4 میلی متر
2. مغار تخت سایز 8 میلی متر
3. مغار گلویی سایز 8 میلی متر
4. مغار گلویی سایز 20 میلی متر
5. مغار نیم‌باز سایز 6 میلی متر
6. مغار نیم‌باز سایز 12 میلی متر
7. مغار نیم‌باز سایز 18 میلی متر
8. مغار شفره: سایز کوچک
مغار ریز قلم برای حجم تراشی
ساخت شانه چوبی با مغار
این مغار هم در شکل‌های مختلف در بازار با همین نام قابل‌تهیه هست با این تفاوت که طول و عرض تیغه در این مغارها بسیار ریزتر و کوچک‌تر هست تا امکان باربرداری‌های خیلی ریز و ظریف را به شما بدهد.
نمی‌توانم انواع خاصی از این دسته مغارها را برای شروع پیشنهاد کنم؛ چون خیلی معطوف به نوع کاری هست که خلق می‌کنید؛ اما لیست زیر برای شروع حتماً مناسب هست:
1. مغار شفره ریز قلم سایز 2 میلی متر
2.مغار تخت ریز قلم سایز 2 میلی متر
3.مغار تخت ریز قلم سایز 4 میلی متر
4.مغار نیم‌باز ریز قلم سایز 5 میلی متر
5. مغار گلویی ریز قلم سایز 3 میلی متر
6. مغار گلویی ریز قلم سایز 4 میلی متر
دقت کنید که این سایزها به میلی متر هست و یعنی عرض دهانه تیغ این سایز هست.
در مورد این مغارها هم ست‌های آماده آن در بازار هست و پیشنهاد می‌کنم ایرانی خرید کنید و پول زیادی برای انواع اروپایی ندهید.
انواع از چینی هم هست که تجربه خوبی از آن‌ها ندارم.
مغار مخصوص حجم تراشی
بعضی از مغارهای حجم تراشی برای کارهای خاصی ساخته شدند که از پس مغارهای روتین بر نمی‌آید.
مثلاً وقتی شما عمقی از کار را می‌خواهید باربرداری کنید یا می‌خواهید در قوس‌های خاصی کار کنید نیاز به این مغارها خواهید داشت.
از جمله این مغارها می‌توانم به مغارهای کاسه تراشی، مغار قاشق‌تراشی گوشواره‌ای، مغار قو و مغار کج کاسه تراشی اشاره کنم.
در زیر تصاویر این مغارها را ببینید.
بدون این مغارها هم می‌توان کار کرد؛ اما واقعاً نمی‌توانم لذت کارکردن با این ابزارهای خاص را توصیف کنم.
انواع چاقو حجم تراشی
از چاقوی های حجم تراشی برای سبک خاصی از حجم تراشی که به انگلیسی به آن ” Knife carving” گفته می‌شود استفاده می‌کنیم.
در بازار ایران با نام ” چاقوی حجم تراشی” یا ” چاقوی پیکرتراشی” به‌راحتی قابل‌خرید هست.
خصوصیت بارز این چاقوها تیغه‌های کوچک و بسیار تیز آن‌ها است که این تیغه‌ها اشکال مختلفی دارند.
برای شروع یک ست 4 عدد از این چاقوها می‌تواند مناسب کار باشد.
باز هم برای خرید نمونه‌های ایرانی را پیشنهاد می‌کنم (نه به‌خاطر تولید ملی و از این ادعاها!) که به نسبت قیمت کیفیت خوبی دارند.
انواع اره‌دستی حجم تراشی چوب
برش چوب با اره دستی ژاپنی
دو نوع اره برای حجم تراشی چوب پیشنهاد می‌کنم که حتماً داشته باشد. اره مویی دستی و اره ژاپنی ظریف بر یا اره سامورایی.
با اره سامورایی شاید کمتر کار کنید؛ ولی برای برش‌های صاف و دقیق عالی کار می کنه اما اره مویی دستی مخصوصاً در ساخت زیورآلات چوبی حجم از واجبات هست.
پیشنهاد آیچوب: اره ژاپنی نجاری چیست و چه کاربردی دارد؟
گیره و پیچ دست حجم تراشی چوب
گیره رومیزی و پیچ دست برای مهارکردن کارهای حجم ضروری هست. در حجم تراشی علاوه بر اینکه باید تسلط عالی روی کار داشته باشید، فشار و ضربه‌های زیادی هم به کار وارد می‌شود که این ضربه‌ها را باید با پیچ دست و انواع گیره مهار کرد.
انواع مختلف پیچ دست و گیره با طول و عرض دهانه مختلف و وزن‌های گوناگون در بازار موجود هست که باتوجه‌به ابعاد کارتون باید انتخاب کنید.
برای شروع دو یا سه عدد پیچ دست ۲۰ سانتی کفایت می کنه.
ابزار پرداخت (سنباده و چوب‌ساب) پیکرتراشی
پرداخت در اینجا به معنی باربرداری‌های ظریف روی کار هست که ابزار آن جزو مصرفی‌های کار هست. برای پرداخت از انواع سنباده با گرید ها (مثلاً 80 یا 250 یا…) استفاده می‌کنید.
چون در کارهای حجم با خلل و فرج‌ها های خاصی روبرو می‌شود باید با ابتکار خودتان سنباده‌های مختلفی مثل تخت سنباده، سنباده پره‌ای، لول سنباده و… بسازید که با گوگل کردن می‌توانید ایده بگیرید و بسازید.
حتی لوازم جانبی‌های آماده سنباده و پرداخت هم که سر دریل یا سر فرز بسته می‌شود هم قابل‌تهیه از بازار هست.
در کنار سنباده در بعضی کارها از لیسه هم برای پرداخت استفاده می‌کنیم که نوعی ورق فولادی فنری و نازک هست.
چوب‌ساب هم را هم می‌توانیم در این دسته قرار دهیم که نوعی سوهان چوب هست. چوب‌ساب هم مانند سوهان اندازه‌های مختلفی دارد که یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای دستی در حجم تراشی هست.
ابزار برقی و شارژی حجم تراشی چوب
لذت کار با ابزار برقی در حجم تراشی غیرقابل‌انکار هست و دنیای این هنر را متحول کرده است.
اما فراموش نکنید که ابزار برقی در حجم تراشی به‌شدت نیاز به آموزش دارند و به‌هیچ‌عنوان بدون راهنمای استاد اقدام به خرید یا استفاده از ابزار برقی نکنید.
رایج‌ترین ابزارهای برقی در حجم تراشی به ترتیب شامل: مینی فرز، فرز آویز، فرز مشتی، دریل، مینی فرز، اره مویی برقی و در بعضی پروژه‌ها اره زنجیری هست.
اورفرز برای حجم تراشی چوب
در حجم تراشی اورفرز برای کف‌تراشی و یا سوراخ‌کاری و شیار زدن روی سطوح به کار می‌رود و کاربرد کمتری در حجم تراشی دارد و برای شروع پیشنهادی بابت خرید آن ندارم؛ ولی در بعضی کارها ناچار به استفاده از آن هستیم.
پیشنهاد آیچوب: معرفی امکانات اور فرز نجاری و آموزش کار با هر یک + ویدئو
فرز انگشتی مخصوص حجم تراشی چوب
در بین ابزار برقی حتماً باید داشته باشید و بسیار در حجم تراشی پر کاربرد هست. تنها نکته‌ای که در خرید فرز انگشتی باید رعایت کنید خرید انواع گلوبلند فرز انگشتی هست تا جای دست کافی و تسلط درست روی کار با به شما بدهد.
سایز کولت در فرزهای انگشتی رایج بازار ایران 6 میلی متر هست و در بعضی مدل‌ها سایز 8 هم قابل‌تهیه هست. تمام اکسسوری‌های مخصوص حجم تراشی بازار حتی اگر کولت 8 هم تهیه کنید مشکلی در کاربری نخواهید داشت با استفاده از بوشن قابل‌استفاده است.
حجم تراشی روی تنه خشکیده درخت
فرز مینیاتوری برای مجسمه‌سازی چوب
فرز مینیاتوری همان‌طور که از نامش مشخص هست برای کارهای مینیاتوری استفاده می‌شود و به لحاظ قدرت (گشتاور) بسیار ضعیف‌تر از فرز انگشتی هست.
برای ظریف‌کاری بسیار مناسب هست و احتمالاً جزو اولین ابزارهای برقی برای حجم‌سازی هست که می‌توانید یا علاقه‌مند خواهید شد که خرید کنید.
به دلیل وجود اکسسوری‌های مختلف همراه این ابزار بسیاری از علاقه‌مندان را به سمت خرید این ابزار سوق می‌دهد؛ اما اگر قصد دارید حرفه‌ای کار کنید پیشنهاد می‌کنم به‌جای فرز مینیاتوری از فرزهای آویز مینیاتوری استفاده کنید.
فرزهای آویز هم توان بالاتری دارند هم استفاده از آن‌ها به دلیل ارگونومی هندپیس (دسته قلمی شکل) راحت‌تر از فرز مینیاتوری هست و هم دوام بالاتری در کارهای سخت و طولانی‌مدت دارند.
مینی فرز برای حجم تراشی چوب
مینی فرز همراه با صفحه‌های مخصوص برش و باربرداری در حجم تراشی احجامی که کوچک و ظریف نیستند کاربرد دارد و عموماً در خشن تراشی و باربرداری اولیه استفاده می‌شود.
مینی فرز به‌تنهایی هیچ کاربردی ندارد و با اتصال صفحه‌های مختلف می‌توانیم برش‌زدن، شیار زدن، خشن تراشی، سنباده و پرداخت و… را با رشته‌هایی مثل صفحه ساب، صفحه زنجیری، صفحه قارچی و… انجام دهید.
برای خرید از بین برندها نیازی نیست از برندهای سوپر و بسیار گران خرید کنید و باتوجه‌به اوضاع کنونی بازار می‌توانید از برندهای میان‌رده مینی فرز خرید کنید.
خیلی مراقب باشید! خیلی مراقب باشید! مینی فرز بسیار خطرناک هست و مقام اول حوادث را دارد.
اره مویی برقی و اره عمودبر برقی
این دو ابزار برقی تنها ابزارهای برقی شما هستند که می‌تواند برش‌های صاف و برش‌های قوسی را هم‌زمان انجام دهند.
مخصوصاً در ساخت زیورآلات چوبی و شانه چوبی و ظروف چوبی این دو ابزار استفاده می‌شود.
در سبک‌هایی تلفیقی منبت حجم و مشبک باید از این دو ابزار برای دوربری و خالی کردن فضای داخلی چوب استفاده کنید.
برای خرید اره مویی برقی اگر می‌خواهید کار اساسی کنید اره مویی برقی ایرانی ساخت اصفهان و تبریز بخرید که البته گران‌تر از نمونه‌های چینی بازار هست.
اگر بودجه کمتری دارید اره مویی‌های چینی بازار هم کار راه انداز هست؛ اما در قسمت تیغ‌گیر مشکلاتی دارند که قبلاً رفع ایراد و ارتقای آن را توضیح دادم که با جستجو در سایت می‌توانید پیدا کنید.
آیا اره مویی دستی می‌تواند کار اره مویی برقی را انجام دهد؟
برش چوب با استفاده از اره مویی دستی
قطعاً بله اما اره مویی برقی قدرت بسیار بالاتری دارد که در چوب‌های با ضخامت بالا قدرت برش اره مویی برقی به کار شما می‌آید. همچنین در تیراژها اره مویی برقی سرعت بسیار بالاتری نیست به اره مویی دستی دارد.
در کارهای خیلی ریز و ظریف اره مویی دستی دقت بیشتری به شما می‌دهد.
اگر اره مویی برقی می‌خرید نیازی به خرید اره عمود بر ندارید؛ اما دقت کنید که اره عمود بر نمی‌تواند جایگزین اره مویی برقی شود؛ چون هیچ‌وقت دقت و ظرافت اره مویی برقی را ندارد.
ابزار های مخصوص حجم تراشی چوب
به ابزارک‌هایی که به ابزارهای مختلف مانند مینی فرز، فرز انگشتی یا فرز مینیاتوری متصل می‌کنیم اصطلاحاً اکسسوری گفته می‌شود.
این ابزارها بدون اکسسوری هیچ استفاده ندارند.
برای کارهای حجم تراشی چوب بیشتر اکسسوری ها برای فرز مینیاتوری و فرز انگشتی استفاده می‌شود و می‌توانید همه آن‌ها را در بازار تهیه کنید.
در زیر تصاویر چند اکسسوری پر مصرف را می‌بینید که می‌توانید با جستجوی کلید واژه‌های ” ست چوب ساب فرز” و ” خرید فرز فرم” و “چوب ساب قارچی” و ” چوب ساب زنجیری” و “لوازم جانبی فرز مینیاتوری” برای خرید آنلاین یا اطلاعات تکمیلی اقدام کنید.
باز هم تأکید می‌کنم که هم خرید ابزار و هم کاربری ابزار نیاز به آموزش دارد و حتماً و حتماً از اساتید باتجربه برای مشاوره کمک بگیرید. ابزار عقل ندارد از مال خودت استفاده کن!
چوب مناسب حجم تراشی و مجسمه سازی
از چوب‌های سخت مناسب حجم تراشی می‌توانم از چوب‌های درخت آزاد، گردو، راش، شمشاد، عناب، بلوط نام ببرم که با وجود سخت بودن، خوش‌تراش هستند و برای کارهای ظریف حجم تراشی پیشنهاد می‌شود.
از بین چوب‌های نرم‌تر که برای تراش با چاقو مناسب است می‌توانم چوب درخت‌های گلابی، انواع خانواده کاج و پاین (مثل نراد یا روسی)، صنوبر، سپیدار و بید را نام ببرم.
بسیاری از جعبه‌های چوبی میوه‌ها از همین چوب‌های نرم ساخته می‌شوند و برای شروع کار و عادت کردن دست به چوب و یاد گرفتن تأثیر بافت چوب در برش کردن پیشنهاد می‌کنم.
دقت کنید که نرمی و سختی چوب تنها ملاک ما نیست و ترکیبی از راه چوب و گره و جنس خاص چوب آن را برای تراش و مجسمه سازی مناسب می‌کند.
گرچه هر چوبی را می‌توانیم با ابزارهای مختلف حجم دهیم؛ ولی به‌صورت کلی چوب‌های گره دار و چوب‌هایی که پس از برش ایجاد پرز می‌کند را برای مجسمه سازی چوب پیشنهاد نمی‌کنم.
پیشنهاد آیچوب: معرفی و بررسی انواع چوب موجود در بازار ایران
منبع: آیچوب
برای ثبت نظر لطفا وارد اکانت خود شوید ( عضویت رایگان است )