مضرات MDF برای ساخت سازه‌های چوبی چیست؟

 مضرات ام‌دی‌اف بر هیچ‌کس پوشیده نیست. در این نوشته به بررسی مضرات ام‌دی‌اف و مشکلاتی که برای نجارها پیش می‌آید صحبت خواهیم کرد.

 ام‌دی‌اف (MDF) یکی از انواع ورق‌های چوبی است که در سال‌های اخیر موردتوجه بسیاری از نجارهای قرار گرفت و سهم زیادی از بازار صنعت چوب ایران را به خود اختصاص داده است. شرکت‌های بسیار زیادی از ورق ام‌دی‌اف برای ساخت لوازم چوبی، سرویس‌های چوبی، کابینت و… استفاده می‌کنند.

 MDF از ترکیب خرده‌های چوب (پودر چوب) و رزین (چسب) تولید می‌شود. MDF یا Medium Density Fiberboard d یک ورق مهندسی شده است که به زبان ساده تحت گرما و پرس از ترکیب چیپس چوب و چسب اوره فرمالدئید ساخته می‌شود. ورق ام‌دی‌اف در بازار به‌صورت دو رو خام، یک رو خام (یک رو لمینت) و دو رو لمینت (روکش لمینیت) و… به فروش می‌رسند.

وقتی MDF را برش می‌دهید، ذرات گردوغبار به همراه چسب اوره فرمالدئید در هوا پخش می‌شود. همین خصوصیت ورق ام دی اف به خطرات استفاده از این ورق افزوده است.

به عبارتی یک نجار باید در کنار استنشاق گردوخاک ناشی از برش، ماده‌ای خطرناک و سمی و سرطان‌زا به نام فرمالدئید را هم وارد بدن خود می‌کند.

آیا فقط ام دی اف خطر دارد؟

 البته این موضوع را نباید فراموش کرد که گردوخاک تمامی ورق‌های چوب و حتی چوب طبیعی برای سلامت نجار خطر دارد و نباید استفاده از تجهیزات استاندارد مکنده گردوغبار غافل شد.

اگر فرمالدئید موجود در ام دی اف سرطان‌زا هست، خاک‌اره بدون فرمالدئید هم سرطان‌زا هست! نباید به‌خاطر اینکه در کارگاه خود از ام دی اف استفاده نمی‌کنید، از تجهیزاتی مانند مکنده هوا و تهویه هوا و… غافل شوید.

 برای ساخت ورق ام دی اف به نسبت سایر ورق‌های چوبی موجود در بازار مانند پلای وود، OSB، فینگر جوینت و… از چسب بیشتر استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در ورق‌های OSB از رزین فنل فرمالدئید استفاده می‌شود که درصد کمتری از فرمالدئید را در خود دارد.

 

اثرات گرد و غبار ناشی از چوب بر سلامت انسان چیست؟

 گردوغبار چوب و به‌خصوص از چوب سخت باعث ایجاد سرطان بینی و سینوس در کارگران شاغل در صنعت چوب می‌شود. برخی از گونه‌هایی از درخت که به‌عنوان عامل سرطان شناخته می‌شوند، شامل چوب بلوط، ماهون، راش، گردو، توس، نارون و… هستند.

 همانند فرمالدئید، این سرطان‌ها سال‌ها طول می‌کشد تا پیشرفت کنند و به‌طورکلی نیاز به قرارگرفتن در معرض قابل‌توجه و مداوم برای مدت طولانی دارند.

آیا ام دی اف باری ساخت یک سازه مناسب است؟

 پاسخ کوتاه این جواب خیر هست. بسیاری از ما در مورد معایب استفاده از ام دی اف آگاهی داریم و همه اهالی فن صنعت چوب می‌دانیم که این ورق‌هایی ازاین‌دست چقدر به ما و محیط‌زیست ما آسیب می‌رسانند؛ اما باز هم بی‌محابا از این ورق‌های سمی استفاده می‌کنیم!

 اگر کمی بلندتر به این موضوع فکر کنیم، شاید بتوانیم دلایلی پیدا کنیم که استفاده از ام دی اف را توجیه کند. در ابتدا به موضوع مزایا ورق ام دی اف می‌پردازیم تا بدانیم به مزایا استفاده از این ورق آگاه هستیم و در مرحله بعد به موضوع معایب ورق‌های MDF و راهکارها می‌پردازیم؟

مزایای استفاده از ورق ام دی اف چیست؟

 در این بخش به‌صورت تیتروار به معرفی مزایا ورق MDF می‌پردازیم.

* به‌خاطر استفاده از مواد شیمیایی برای ساخت این ورق، حشرات تمایلی برای نفوذ در داخل آن را ندارند

 * ام دی اف در برابر سرما و گرما واکنش چندانی نشان نمی‌دهد؛ اما در برابر رطوبت و آب مقاومت چندانی ندارد.

 * هزینه تولید ورق‌های ام دی اف به‌مراتب پایین‌تر از هزینه تولید ورق چوبی هست و از چوب‌های پرتی استفاده می‌شود.

 * و موارد دیگری که احتمالاً به آن آگاه هستید…

مضرات ام دی اف چیست؟

 مهم‌ترین نگرانی استفاده از ورق ام دی اف قرارگرفتن در معرض گاز ناشی از وجود فرمالدئید در چسب است. UF چسبی هست که از ترکیب اوره و فرمالدئید ساخته می‌شود.

در پروسه ساخت ورق هرچه فرمالدئید بیشتری اضافه شود، ورق سخت‌تر می‌شود همچنین هرچه فرمالدئید بیشتر باشد، گاز بیشتری از ورق ساطع می‌شود. یک ورق MDF ممکن است ماه‌ها و سال‌های زیادی این گاز را از خود خارج و محیط اطراف خود را آلوده کند.

 به همین دلیل سازمان‌های نظارتی از شرکت‌های تولیدکننده می‌خواهند که:

 * از چسب‌های جایگزین مانند ملامین فرمالدئید یا فنل فرمالدئید استفاده کنند که فرمالدئید کمتری ساطع می‌کنند.

 * فرمالدئید کمتری به رزین اضافه کنند.

 * از چسب‌های بدون فرمالدئید، مانند سویا، پلی وینیل استات یا متیلن دییزوسیانات استفاده کنند.

اثر فرمالدئید بر روی سلامتی چیست؟

 رزین‌های فرمالدئید از واکنش فرمالدئید با فنل، اوره و ملامین تولید می‌شود و به‌عنوان رزین‌های چسبناک در تولید تخته‌های سه‌لایی، اسفنج‌های قالب‌گیری شده، تولید اسفنج‌های عایق، الکل‌های چندعاملی مثل پنتا تری اول که در صنعت رنگ‌سازی و تولید مواد منفجره استفاده می‌شود، کاربرد دارد.

از دیگر مشتقات فرمالدئید می‌توان به دی فنیل متان اشاره کرد که در ساخت ترکیبات مهمی مثل پلی اورتان که در تهیه رنگ و فوم (اسفنج) به کار می‌رود.

استفاده از رزین‌های فرمالدئید در ساخت تخته سه لایی، اسفنج‌های افشانه‌ای و فوم باعث می‌شود این مواد بر اثر گذشت زمان به‌تدریج تولید فرمالدئید نموده که این گاز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های هوا است.

 استنشاق طولانی‌مدت گاز فرمالدئید می‌تواند منجر به سرطان از جمله سرطان بینی و سینوس و سرطان خون شود. این سرطان‌ها چندین سال (معمولاً ۱۰-۱۵ سال) یا ده‌ها سال طول می‌کشد تا توسعه یابد. قرارگرفتن در معرض تکرار با فرمالدئید ممکن است باعث برونشیت یا حساسیت پوستی و آسم مانند شود.

بعضی از افراد نسبت به فرمالدئید بسیار حساس هستند، درحالی‌که برخی دیگر هیچ واکنشی نسبت به سطح یکسان در معرض آن ندارند. شواهد محدودی وجود دارد مبنی بر اینکه فرمالدئید ممکن است به جنین درحال‌رشد آسیب برساند و روی باروری زنان تأثیر بگذارد.

 این تحقیقات همچنین نشان داد که فرمالدئید باعث افزایش میزان سقط‌جنین مکرر شده و کیفیت اسپرم را کاهش می‌دهد. دولت آمریکا در سال‌های گذشته فرمالدئید را در فهرست مواد سرطان‌زا قرار داد و خواستار احتیاط در استفاده یا قرار گرفتن در معرض آن شد.

در هنگام استفاده از ورق ام دی اف چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟

مکنده را فراموش نکنید

نکته اولی که در هنگام استفاده از ام دی اف باید رعایت کنید، رعایت نکات ایمنی در زمان‌برش است. حتماً و حتماً و حتماً از مکنده گردوغبار برای مکش گردوخاک ناشی از برش استفاده کنید. به‌هیچ‌عنوان اجازه ندهید خاک ام دی اف در هوا پخش شود.

دلیلی متفاوت برای استفاده از عینک

 حتماً از عینک مناسب برای پوشش چشمانتان استفاده کنید. مهم‌ترین دلیل استفاده از عینک در این مورد، جلوگیری از ورود خاک به چشمان شما است.

 در بسیاری از موارد این خاک موجب عفونی‌شدن چشمانتان می‌شود. اگر صبح از خواب بیدار شدید و مقدار زیادی عفونت از چشمانتان خارج شده، نشان‌دهنده این هست که از چشمان خود خوب مراقبت نکردید.

 خاک ام دی اف حتی روی پوست پلک شما هم می‌نشیند و موجب عفونی‌شدن پوست می‌شود.

بدون ماسک تنفسی هم می‌شود؟

به‌هیچ‌عنوان بدون ماسک تنفسی اقدام به برش ورق ام دی اف نکنید. مهم‌ترین تأثیری منفی چسب فرمالدئید، بر روی دستگاه تنفسی انسان است. به ماسک‌های معمولی موجود در بازار هم اعتماد نکنید، پا را از ماسک‌های پارچه‌ای و کربنی فراتر گذارید و از ماسک فیلتردار صنعتی و حرفه‌ای استفاده کنید.

سخن پایانی مضرات ام دی اف

 بخواهیم یا نخواهیم ام دی اف به بازار ایران ورود پیدا کرده است. بسیاری از نجارهای قدیمی دیگر از دردسرهای ساخت سازه‌های تمام چوب خسته شده‌اند و به استفاده از ورق‌های آماده و بدون دردسر MDF روی آورده‌اند. خریداران هم طیف گسترده‌ای از طرح و نقش و رنگ را پیش روی خودشان می‌بینند و خوشحال از اینکه قدرت انتخاب بیشتری دارند.

 هرچه از مضرات MDF بگوییم، هم نجارها، هم تولیدکننده‌ها و سفارش‌دهنده‌ها سرشان را به نشانه تأیید تکان می‌دهند؛ اما کمتر کسی حاضر است تغییر رویه دهد و دیگر از لوازم MDF استفاده نکند.

 در واقع نمی‌توان انتظار داشت که استفاده از ام دی اف ریشه‌کن شود! شاید این جمله درست نباشد. پس اگر به حضور ام دی اف اعتراضی نداریم؛ چه باید کرد.

چگونه باید مضرات ام دی اف را کنترل کرد؟

* راهکار اول (تولید کننده)

شرکت‌های تولید کننده ورق ام دی اف باید به دنبال راهکارهایی باشند که خطرات استفاده از این ورق‌ها را به حداقل برسانند. این شرکت‌ها می‌توانند کمی از سود اندک! خود کم کنند و به توسعه و پیشرفت روش کارشان بیافزایند. اینکه با دستگاه‌های مدرن حجم تولید خودشان را افزایش دهند هنر نیست.

باید فکر به حال مواد سرطان زا و شیمیایی موجود در ورق باشند.

* راهکار دوم (سازنده)

 اگر شما نجار هستید، لطفاً کمی به فکر سلامتی خود باشید و مقداری از سود خود را برای خرید تجهیزات ایمنی و تجهیزکردن کارگاه نجاری خودتان اختصاص دهید. سیستم تهویه هوا و مکنده غبار حداقل امکاناتی هست که برای کارگاه خود باید تهیه کنید. به این تجهیزات هم بسنده نکنید. عینک، گوشی، ماسک و دستکش از دیگر لوازمی هست که در زمان‌برش ورق ام دی اف باید از آن استفاده کنید.

 در زمان ساخت سازه‌های ام دی اف تاحدامکان قسمت‌های برش خورده و فاقد روکش را با رنگ پوشش دهید تا گاز فرمالدئید امکان خروج نداشته باشد.

راهکار سوم (سفارش دهنده)

 اگر خریدار لوازم چوبی هستید، باید در نظر داشته باشید هر سازه‌ای که با ام دی اف ساخته می‌شود، سازه مناسبی نیست. به‌عنوان‌مثال تاحدامکان سازه‌های مربوط به سیسمونی و اسباب‌بازی‌های کودکان را چوبی سفارش دهید.

 از خرید اسباب‌بازی‌های ساخته شده با ام دی اف بپرهیزید (مخصوصاً جنگا)

راهکار چهارم (ورق فینگر جوینت)

 ورق فینگر جوینت هم یکی دیگر از راهکارهای پیش روی شماست. در سال‌های اخیر در ایران شرکت‌های زیادی اقدام به تولید ورق فینگر جوینت کرده اند. ورق فینگر جوینت ورق یک‌لایه چوبی است که با اتصال تکه چوب‌های طبیعی ساخته می‌شود.

 در این روش تخته‌های چوبی بزرگ به تکه چوب‌های کوچک تبدیل می‌شوند و از اتصال این تکه چوب‌ها در کنار صفحه فینگر جوینت تشکیل می‌شود. دلیل نام‌گذاری ورق فینگر جوینت، استفاده از اتصال انگشتی یا فینگر جوینت در قطعات آن است.

 ورق فینگر جوینت برخلاف ورق تخته فشرده (نئوپان) و MDF، دارای ساختار تمام چوب است و طبیعی بودن چوب در آن کاملاً مشهود است.

 اگر دوست ندارید از ورق ام دی اف استفاده کنید، ورق فینگر جوینت یک گزینه بسیار خوب پیش روی شماست.

لطفاً اگر شما هم دیدگاهی در این مورد دارید، با ما در قسمت نظرات سایت در میان گذارید.

منبع: آیچوب