آموزش ساخت لیسه نقاشی با تیغ اره نواری
لیسه یکی از ابزار های قدیمی برای پرداخت چوب است. در کارگاه های رنگ چوب قدیمی، لیسه به عنوان یکی از ابزار های اصلی مورد استفاده قرار می گرفت؛ اما با ورود تسل جدید ابزار رنگ چوب، استفاده از لیسه نقاشی کمتر شد.
همان‌طور که همه میدانیم اصلی‌ترین قسمت رنگ کاری چوب و در واقع مهم‌ترین قسمت، همان انجام زیر کار یا زیر کار در آوردن است. یکی از قدیمی ترین ابزار ها برای در آوردن زیر کار، لیسه هست. لیسه در واقع کارکردی شبیه رنده دارد؛ البته میزان بار برداری لیسه از رنده نجاری به مراتب کمتر هست.
به خاطر داشته باشید که در رنگ کاری صنایع چوب دو نوع لیسه وجود دارد: یکی مخصوص بتونه کاری که ورقه‌های نازک نیم میلیمتری از جنس فنر نرم است که مخصوص بتونه کاری است و همیشه با نام لیسه کاردک همراه است. لیسه رنده هم نوع دیگری لیسه و مخصوص تراشیدن کنج کارها، زوایا، شیار، انحنا و حتی سطوح صاف است و همچنین هنوز هم یکی از بهترین وسایل جهت پاک کردن رنگ، همین لیسه رنده است.
پیشنهاد آیچوب:
۱۰ روش پیشنهادی پاک کردن رنگ چوب از مبتدی تا حرفه‌ای
آلیاژ لیسه رنده از ورق فنر سخت با ضخامت ۰.۵ تا ۱ میلیمتر است. سال‌ها قبل از اینکه ماشین پوست‌ها و انواع سنباده‌های برقی وارد بازار شود رایج‌ترین وسیله پرداخت کاری در رنگ کاری چوب همین لیسه رنده بوده است که البته سال‌های قبل لیسه هایی با مارک‌های باهکو آلمان و سندویک سوئد و استنلی انگلیس و نارکس کشور چک در بازار بود؛ اما متأسفانه امروزه این نوع لیسه ها تقریباً نایاب هستند.
به هر جهت نبود جنس خوب لیسه در بازار و البته ورود سنباده‌های برقی به دنیای رنگ کاری چوب باعث شد تا به‌مرور، این وسیله عالی و پرکاربرد از ذهن‌ها پاک شده به نحوی که حتی بسیاری از رنگ‌کاران حرفه‌ای چوب هم این وسیله را نمی‌شناسند. از آنجا که در گذشته از این وسیله تقریباً در تمام مراحل رنگ کاری چوب استفاده می‌شده جهت تسلط بیشتر بر لیسه دسته‌های نیز تعبیه شده بود که با نام دسته لیسه شناخته می‌شد.
.
مسئله دیگری که باعث شد تقریباً مصرف لیسه رنده کاهش چشمگیری در صنعت رنگ کاری چوب پیدا کند این است که لیسه کاری احتیاج به قدرت زیاد بدنی و همچنین دستان و انگشت‌هایی قوی و محکم دارد چرا که در اثر حرکت لیسه بر سطح چوب و ایجاد اصطکاک به سرعت لیسه داغ شده و باعث تاول زدن انگشت‌ها می‌شود به طور کلی این سه مورد عامل اصلی کاهش مصرف لیسه رنده در رنگ کاری چوب هستند.
.
انواع لیسه رنگ کاری
لیسه ها دارای اشکال گوناگونی هستند که بسته به نوع شکل چوب تهیه می‌شوند. معمولاً شکل‌های صاف، نیم گرد، قاشقی، دم پهن، دم موشی، نوک کاردی، بال کبوتری، گردن قویی و…کاربرد دارند
هدف از تهیه آموزش ساخت لیسه رنگ
اول： روش ساخت لیسه چرا که این وسیله دیگر به صورت آماده در بازار بسیار کمیاب و همچنین گران قیمت است و دیگر این که کاملاً متکی به خود باشید.
دوم： روش چاق کردن یا تیز کردن لیسه که تقریباً اکثر منابعی که این روش را یاد داده‌اند روشی اشتباه و ناکار آمد است.
سوم： روشهای صحیح استفاده از لیسه
ساخت لیسه با تیغ اره نواری
خب حالا با این توضیحات تصمیم به ساخت یک لیسه داریم ابتدا شما به یکی از این مغازه‌های اره تیز کنی که تقریباً در همه شهرها هستند مراجعه کنید و یا با پرسش از یک استاد کار نجار به راحتی می‌توانید این نوع خدمات را پیدا کنید. پس از مراجعه به این مکان‌ها با اولین چیزی که روبرو می‌شوید دستگاه اره تیز کن و یک سطل در مجاورت دستگاه که پر از تکه‌های کوچک تیغ اره با عرض‌های مختلف است. این تکه‌ها دیگر قابل مصرف نیستند و به عنوان ضایعات و یا دور ریز جمع آوری می‌شوند چند تکه از همین تیغ‌های شکسته با عرض‌های مختلف تهیه کنید. معمولاً بابت این تکه‌ها پولی از شما دریافت نخواهد شد در صورت امکان از استاد کار اره تیز کن بخواهید که طول این تیغ‌ها را بین ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر برای شما قطع کرده و همچنین دندانه‌های تیغ اره را برایتان قطع کند. البته اگر خودتان قیچی ورق بری قدرتمند در اختیار دارید می‌توانید متکی به خود باشید.
پیشنهاد آیچوب:
ابزار های مورد نیاز برای راه اندازی کارگاه رنگ کاری چوبی چیست؟
در این بین امکان دارد بعضی از دوستان برای قطع کردن دندانه‌ها و یا طول و عرض تیغ پیشنهاد استفاده از مینی فرز و یا سابهای صنعتی را بدهند پیشنهاد می‌کنم که از انجام چنین کاری صرف نظر کنید چرا که اولاً کار خطرناک است و در ثانی استفاده از فرز و غیره باعث می‌شود تا ورق دچار سوختگی بشود و به قول معروف آبکاری فلز از بین می‌رود و نهایتاً باعث می‌شود تا خوب چاق نشود اگر ناچار به استفاده از مینی فرز یا ساب شدید سعی کنید مرتباً لیسه را در آب بزنید تا نسوزد.
.
.
ساخت مصقل رنگ کاری
خب تا اینجا شما خود لیسه را آماده کردید حالا نوبت به آماده کردن ابزار تیز کردن یا چاق کردن لیسه یا همان مصقل هست. یادتان باشد مصقل مورد نظر ما با مصقل چاقو تیز کنی کاملاً فرق دارد.
برای ساخت مصقل یک سوهان سه گوش لازم دارید که اگر بتونید سوهان سه گوش با مارک (باهو) پیدا کنید پس فرد خوش شانسی هستید. برای این کار لازم نیست سوهان نو باشد چوب ما تصمیم داریم قسمتی از آج سوهان را از بین ببریم. در ضمن وقتی به اره تیز کنی جهت گرفتن تیغ اره مراجعه کنید می‌بینید که دستگاه اره تیز کنی با کمک همین سوهان سه گوش تیغ اره را تیز می‌کند و زمانی که یک سوهان مدتی کار کرد آجهایش از بین می‌رود، دیگه قابل استفاده نیست. اگر از همان استاد کار درخواست کنید یک عدد از این سوهان‌ها را به شما می‌دهد در غیر این صورت مجبورید که یک عدد سوهان بخرید.
پس از اینکه سوهان را تهیه کردید لازمه که حدود پنج سانتیمتر از آج سوهان را صاف کنید این قسمت صاف شده باید از سر سوهان باشد و به هیچ عنوان نباید این کار در وسط سوهان یا قسمت دسته سوهان انجام شود.
برای حذف کردن آج می‌توانید به دو روش عمل کنید ابتدا با مراجعه به تراشکاری‌هایی که مجهز به دستگاه سنگ مغناطیس یا سنگ محور هستند این کار را برای شما انجام بدهند و دوم اینکه با استفاده از سنگ را میزی، ماشین پوست و مینی فرز اینکار را انجام بدید.
در صورتی که مایل هستید خودتان اینکار را انجام دهید دقت کنید که سطح سوهان کاملاً صاف بر روی سنگ قرار داده شود و مرتب سوهان را در آب خیس شود تا نسوزد.
به خاطر داشته باشید که در هنگام انجام اینکار حتماً از دستکش و عینک استفاده کنید و حتماً لازم هست که سه طرف سوهان به اندازه پنج تا هشت سانت را آج برداری کنید.
روی لبه‌ها را حتماً باید با سنباده دست آج برداری کنید دقت فرمایید که اگر برای حذف آج از لبه‌های سوهان از سنگ استفاده کنید مصقل از بین خواهد رفت و در نتیجه قادر به تیز کردن لیسه نخواهید بود. البته اگر تمایل به ساخت مصقل نداشته باشید می‌توانید از مغار یا تسمه‌های صنعتی که با نام ترانس شناخته میشند و یا پایه الماس تراشکاری که قیمت چندانی هم نداره استفاده کنید.
مراحل تیز کردن لیسه رنگ کاری
در ادامه فرایندساخت لیسه و تیز کردن آن ابتدا یک تکه سنباده با گرید ۸۰ یا ۱۰۰ به ابعاد تقریبی ۱۰×۱۰ سانتیمتر را روی یک سطح صاف مانند میز گذاشته و لیسه را به صورت اریب در جهت قطر این مربع بین ده تا دوازده مرتبه بکشید. سپس لیسه را به صورت صاف به همین تعداد روی سنباده بکشید. هدف از انجام این کار از بین رفتن قوس و انحنا لبه لیسه است.
..در مرحله بعد بعد یک سنباده ۲۲۰ را روی همان سطح گذاشته و سنباده زدن به همان تعداد و در جهت اریب و صاف را انجام دهید. بروی سنباده ۸۰ هست و هدف از استفاده سنباده ۲۲۰ از بین رفتن پلیسه های نامنظم که در اثر سنباده زبر بوجود میاد هست.
.حالا لیسه را بصورت عمودی روی یک سطح کاملاً صاف بذارید و به دقیق به محل برخورد لیسه و سطح صاف نگاه کنید نباید هیچ گونه نوری از زیر سطح لیسه رد شود و کاملاً کف لیسه با سطح کار مماس باشد. در غیر اینصورت دوباره بایست لیسه سنباده زبر و نرم سنباده کاری شود تا سطحش کاملاًصاف گردد.
.
بعد از مسطح کردن کف لیسه نوبت تیز کردن آن می‌شود در اکثر منابعی که راجع به این عمل بحث شده، از بستن لیسه بین گیره و کشیدن سوهان آج دار صحبت شده که این کار اشتباه است زیرا با کشیدن سوهان آج دار کف لیسه دوباره حالت قوس پیدا می‌کند.
.
بنابراین بهترین روش برای این کار آن است که لیسه را از قسمت لبه ای که قرار است چاق شود، روی میز کار خوابانده و چند بار یکی از لبه‌های مصقل را روی سطح لیسه بکشید تا اگر پلیسه ای از قبل جا مانده برطرف شود. سپس نبش لیسه باید حدود ۵ تا ۱۰ میلی متر از میز کار شما بیرون‌تر باشد سپس چند قطره آب به لبه لیسه زده تا در هنگام ایجاد پلیسه حالت منظم پلیسه شدن بوجود آید.
سپس یکی از نبش‌های مصقل را ابتدای لبه لیسه گذاشته و با دست دیگر لیسه را محکم نگه دارید. اگر احساس می‌کنید که قدرت و تسلط شما برای نگاه داشتن لیسه کافی نیست می‌توانید با قرار دادن یک چوب بر روی لیسه و استفاده از یک پیچ دستی آنرا ثابت کنید.
سپس دست خود را به سمت داخل بچرخانید تا نبش مصقل روی لبه لیسه ایجاد یک زاویه تقریبی ۳۰ تا ۳۵ درجه بدهد دقت فرمایید. در حالیکه زاویه مورد نظر را تشکیل می‌دهید دستتان روی لیسه نخوابد و کاملاً دستتان حالت عمودی باشد آنگاه نبش مصقل را با فشار زیاد و بسیار محکم از راست به چپ یعنی از ابتدا تا انتهای لبه لیسه بکشید و این عمل را چهار تا پنج مرتبه تکرار کنید و سپس لیسه را برگردانده و این عمل را بر روی طرف دیگر لیسه هم انجام دهید.
در اوایل ممکن است دست شما دچار درد و خستگی زیاد شده وانرژی بسیار زیادی هم اتلاف می‌شود؛ اما به مرور زمان انجام این کار برایتان عادی شده و انگشتان شما قدرت لازم را به دست میاورد.
مطلب بعد آنکه از انجام روشهای گوناگون پرهیز کنید که فقط باعث خرابی لیسه و از بین رفتن زمان و انرژی شما خواهد شد. روشهایی مانند استفاده از ماشین پوست، سنباده کف گردها و یا استفاده از سوهان آج دار فقط باعث خرابی لیسه و وقت تلف کردن می‌شود.
شما با انجام این روش قادر خواهید بود چوب روسی را که اکثر همکاران میگویند قابل لیسه کردن نیست براحتی لیسه کنید و مزیت دیگر این روش این است که به آسانی پلیسه از بین نمی‌رود و بازدهی بسیار طولانی مدتی دارد.
خب تا اینجا روش ساخت و چاق کردن را با هم مرور کردیم.
اما روش ساخت لیسه های شکل دار کمی متفاوت است. پس از حذف دندانه‌های تیغ اره با کمک ماشین پوست یا فرز شکل مورد نظر به لیسه داده (مانند لب گرد، نوک چاقویی، گردن قویی و…) در هنگام ساخت لیسه های شکل دار دو مطلب فراموشتان نشود اول اینکه مرتباً در حین کار لیسه را در آب زده تا خنک شود و دوم اینکه تا حد امکان کمترین میزان فشار را به لیسه وارد کرده تا لیسه نسوزد و برای چاق کردن لیسه های لب گرد به کمک مصقل باید تمرین زیادی داشته باشید تا به این روش مسلط شوید.
ناگفته نماند که شما می‌توانید لیسه های لب گرد را مطابق شکل خودش یک بار به آرامی روی صفحه ماشین پوست یا سنباده لرزان گرفته تا چاق شود ولی حتماً باید کل سطح نیم دایره روی ماشین پوست یا سنباده لرزان بچرخانید تا کل لبه چاق شود.
خب حالا با این توضیحات به کمک این ابزار می‌توان یکی از بزرگترین عیب کار رنگ کاری که در واقع همان خطهای گرد ماشین پوست یا سنباده لرزان را که در اثر نیروی گریز از مرکز یا همان اینرسی انجام می‌شود برطرف کرد.
.
بخاطر داشته باشید که در اوایل لیسه کاری دستها و انگشتان شما دچار درد و حتی تاول زدن و خونریزی می‌شود ولی به مرور عادت خواهید کرد. موفق باشید.
.
.
