کیک بک چیست؟ چگونه از کله کردن ابزار جلوگیری کنیم؟

کیک بک (kikback) یا کله کردن ابزار یکی از مشکلات رایج در زمان کار با ابزار های برشی است. حال این ابزار می تواند اره برش چوب باشد یا فرز برش آهن…

 در این مقاله و ویدئو به تکنیکی ساده اما کاربردی برای جلوگیری از کیک بک ابزار های برشی یا همان پس زدن قطعه کار می پردازیم. با ما در ادامه همراه باشید.

ویدئو آموزشی چرا مینی فرز کله می‌کند و ترفند جلوگیری از آن

در این ویدئو با محوریت مینی فرز و با مثالی ساده کیک بک را تعریف کردیم و ناحیه‌ای که نباید قطعه کار با تیغه درگیر کنید و ناحیه امن برای برش را آموزش دادیم.

ترافیک مصرفی شما برای دیدن این ویدئو نیم بها محاسبه می‌شود

کیک بک یا کله کردن ابزار چیست؟

خطرناک ترین و شایع ترین خطری که کار با ابزار نجاری شما را تهدید می‌کند خطر کیک بک یا در اصطلاح کله کردن یا پس زدن ابزار به سمت کاربر ابزار است.

کیک بک (به انگلیسی: Kickback) یک اصل کاملاً ساده فیزیکی هست که شاگرد و ناشی و استاد کار نمی شناسد. هر گاه از ایمنی استفاده از ابزار تخطی کنید دچار آن خواهید شد.

کیک بک یا پس زدن یا لگد زدن اسامی دیگری است که می‌توان معادل هایی از زبان فارسی برای آن پیدا کرد. توجه کنید که کیک بک فقط به معنی پس زده شدن قطعه کار مثلاً پرت شدن چوب از دهانه اره نیست و پس زده شدن ابزار را هم شامل می‌شود که اتفاقاً خطرناک تر از پس زده قطعه کار است.

ایمنی در دو زون اصلی قابل بررسی هست. نخست جلوگیری از رخ دادن حادثه و دوم قبول احتمال رخداد حادثه و سعی در کاهش شدت آسیب. در این آموزش یکی از اصلی ترین دلایل کیک بک که شامل پس زدن قطعه کار و ابزار می‌شود را بررسی می‌کنیم.

چرا در ابزار نجاری پس زدن ابزار یا کیک بک اتفاق می‌افتد؟

در ابزار نجاری وقتی تیغه ای در حال درگیر شدن با قطعه کار است در واقع در حال اعمال نیروی گشتاور به جسم است که این نیرو در توسط دستان و بدن کاربر مهار می‌شود و تعادلی بین این دو نیرو وجود خواهد آمد که در نهایت موجب کنترل کامل ابزار خواهد شد.

اما وقتی به هر دلیلی تیغه کیک بک می‌کند برایند نیروها طوری از بین می‌رود که دیگر کنترلی روی دستگاه وجود ندارد و ابزار از محوری که معمولاً آرنج کاربر هست به سمت بدن اپراتور حمله می‌کند.

در این مقاله با محوریت ابزارهای دارای دیسک گردان به ناحیه کیک بک یا کیک بک زون (kickback zone) می‌پردازیم.

مطلب پیشنهادی:

دلایل کیک بک اره دیسکی یا اره گرد بر نجاری چیست؟ مراقب باشید!

یک مثال خیلی ساده از مفهوم کیک بک

اجازه دهید با مثالی ساده شروع کنیم.

فرض کنید شما در حال پیاده روی هستید و بدون اینکه متوجه باشید به دیوار یا مانعی سالید و محکم برخورد می‌کنید! با اینکه سرعت پیاده روی کمتر از 4 کیلومتر در ساعت است اما برخورد شما دردناک خواهد بود.

طبق فیزیک هر چه سرعت برخورد ما به مانع و جرم ما بیشتر باشد دردی که احساس می‌کنیم بیشتر خواهد بود چون شتاب و نیروی برخورد بیشتر می‌شود.

سرعت کیک بک در ابزار نجاری چقدر است؟

حالا همین تئوری را به تیغه ای که در حال گردش است بسط دهیم. با این تفاوت که سرعت گردش تیغه چنده ده هزار دور در دقیقه و با جرمی کمتر هست. این همان نیرویی هست که باعث برش یا ساب زدن در تیغه ها و صفحات دوار می‌شود.

برای اینکه ملموس تر باشد؛ مثلاً یک تیغه 235 میلی‌متر که شفت 6000 دور متصل هست این معنی را می‌دهد که هر کدام از عاج های تیغه روی محیط دیسک قرار دارند با سرعتی بیش از 531 کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند.

و یا به بیانی ملموس تر هریک از همه دندانه های تیغه در حال ضربه زدن به چوب با این سرعت هستند. تصور کنید کیک بک در چنین ابزارهایی چقدر قوی و چقدر سریع می‌تواند باشد و با چه سرعتی این کیک بک می‌تواند رخ دهد.

با یک محاسبه خیلی ساده می‌توان دریافت که یک مینی فرز با سرعت 11 هزار دور و قطر 115 میلی متر در صورت کله کردن با سرعتی بیش از 285 کیلومتر در ساعت به سمت عقب و بدن کاربر حمله می‌کند و این سرعتی نیست که بتوان بدون استفاده از ابزار ایمنی از آن فرار کرد.

مطلب پیشنهادی:

دلایل کیک بک اره دیسکی یا اره گرد بر نجاری چیست؟ مراقب باشید!

چرا کله کردن در ابزار نجاری ساده و سریع اتفاق می‌افتد؟

در برش های ایمن، ارگونومی دستگاه، شیوه دست گرفتن، سرعت صفحه، شکل دندانه‌ها، شیوه استفاده از صفحه و متریالی که آن را برش می‌دهیم یا ساب می‌زنیم طوری استاندارد است که برایند نیروهایی که بین کاربر و دستگاه ردوبدل می‌شود منجر به کیک بک نمی‌گردد.

پس به زبان فیزیکی‌تر وقتی در حال کار کردن با ابزار برشی هستیم، هم ابزار به بدن ما و هم بدن ما به ابزار در حال وارد کردن نیرو هستند و در حالت عادی در نقطه تعادلی از این نیروها قرار داریم.

می‌دانیم نیرو یک عدد اسکالر نیست و هم مقدار دارد و هم جهت دارد (مثلاً من ماشین را هل می‌دهم با یک مقدار نیرو در جهت جلو). کیک به زبان ساده وقتی اتفاق می‌افتد که اندازه یا جهت نیرو یا هر دو به نفع ابزار و به ضرر کاربر ابزار تغییر کند و نیروی ابزار غلبه کند به نیرویی که ما به عنوان کاربر به ابزار وارد می‌کنیم.

در واقع کیک بک وقتی اتفاق می‌افتد که با تغییر یکی از عناصری که نام بردیم تعادل بین این نیروها از بین برود که این از بین رفتن تعادل معمولاً خود را به صورت تغییر نقطه ثقل نیرو و پرت شدن ابزار به سمت بدن کاربر نشان می‌دهد.

ناحیه خطرناک تیغه های گرد نجاری در کیک بک کجا است؟

در ابزار چرخشی یکی از شایع ترین دلایل استفاده از صفحه برشی در ناحیه غیر ایمن دستگاه هست که باعث از بین رفتن این نقطه تعادل خواهد شد.

کیک بک زون (Kickback zone) جایی از تیغه است که شما هنگام کار کردن با ابزار نباید آن را با قطعه کار درگیرد کنید مخصوصاً در ابزارهای برشی؛ و این اصل در مورد همه ابزارهایی که دیسک برشی دارند صدق می‌کند حتی در مورد اره زنجیری هم این مورد صدق می‌کند.

اگر تیغه ای که ساعتگرد برش را انجام می‌دهد در نظر بگیرید ناحیه کیک بک در یک چهارم بالایی به سمت جلوی دستگاه خواهد بود.

مطلب پیشنهادی:

قبل از کار با مینی فرز نکته های ایمنی مینی فرز را بخوانید!

امن ترین جای تیغه برای برش کردن کجاست؟

ایمن ترین نقطه برای درگیر کردن تیغه با قطعه کار قسمت نیم دایره پایین تیغه است. این ناحیه کمترین خطر لگد زدن و از کنترل خارج شدن ابزار را برای کاربر خواهد داشت.

سخن پایانی

امیدواریم این ویدئو و مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد. لطفا شما هم تجربیات خود را از کله کردن ابزار یا کیک بک در قسمت کامنت های این نوشته در میان بگذارید.

منبع: آیچوب