محمدحسین مقدم یکی از اساتید فعال در صنعت چوب با محوریت ساخت دستسازههای چوبی و معرق و منبت با نام بوژان گالری است. در مجموعه گفتگوهایی که با هنرمندان هنر صنعت چوب داشتهایم؛ در این گفتگو میزبان محمدحسین مقدم از هنرمندان سبک منبت مشبک بودیم.
محمد حسین مقدم ساختههای هنرمندانهای میآفریند که در ادامه با آن آشنا میشویم.
آیچوب
امروز در آیچوب میزبان یکی از اساتید جوان هنر چوب، سبک منبت مشبک در ایران هستیم، جناب آقای محمد حسین مقدم عزیز، لطفاً خودتان را معرفی کنید.
محمد حسین مقدم
سلام، بنده محمد حسین مقدم هستم، فوقلیسانس معماری دارم، از 6 سالگی کارهای چوبی انجام میدادم؛ اما از 4 سال گذشته بهطورجدی و تخصصیتر به دنبال این حرفه رفتم.
آیچوب
جناب مقدم چطور شد که چوب را انتخاب کردید؟ داستان انتخابتان را برای ما توضیح دهید.
محمد حسین مقدم
داستان به این صورت هست که پدر من در کنار شغلی که داشتن، به ساختن ساز سنتور هم مشغول بودند و من به طور خواسته یا ناخواسته در این حوزه قرار گرفتم و در 6 سالگی مشغول کار با چوب و اره مویی شدم و بهمرورزمان تصمیم گرفتم که بهصورت تخصصی کارم را ادامه بدهم.
بهصورت تخصص تایپوگرافی را انتخاب کردم به دلیل این که در دوران کودکی دورهای کوتاهی را خدمت استاد رحیمی گرامی بودم و علاقهام به تایپوگرافی از همان زمان آغاز شد.
بعدازاین که تصمیم گرفتم از معماری جدا و وارد حوزه چوب بشوم، سعی کردم آموختههای که داشتم را تقویت و گستردهاش کنم و در نهایت به ساخت زیورآلات چوبی بر پایهٔ خوشنویسی، کالیگرافی، تایپوگرافی روی آوردم. البته در این مسیر تلاش کردم ابداعاتی داشته باشم.
تماشا آنلاین ویدئو لایو با استاد محمد حسین مقدم (بوژان گالری)
تماشا این ویدئو با ترافیک نیم بها محاسبه می شود!
آیچوب
لطفاً در مورد سبککارتان که تلفیقی از منبت مشبک و معرق هست، بیشتر توضیح دهید.
محمد حسین مقدم
مشبک منبت در واقع یک رشته از هنرهای چوبی است که دارای 2 مرحله اصلی است. مرحله اول بحث برش چوب است که ما سعی میکنیم چوب را بر اساس طرحی که در اختیار داریم برش بدهیم. مثلاً فرض میکنیم چوب 5 میل تا 7 میل را انتخاب میکنیم، طرح را روی چوب منتقل میکنیم و بر اساس خطوط طرح چوب را برش میدهیم.
مرحلهٔ دوم و در واقع مرحله مهم پایانی کار بحث منبت آن است. اگر سایز کار بزرگ باشد از مغار و اما اگر سایز کار کوچک در حوزه زیورآلات باشد از قلم منبت استفاده میکنیم. در واقع همان کارایی مغار را دارد منتها کمی سایز آن کوچکتر و کنترل آنها بر روی کارای ظریف بیشتر است.
این 2 مرحله اصلی کار هستند که تحت عنوان مشبک منبت معرفی شدهاند که بهراحتی میتوان ابزار آن را تهیه کرد.
اما تسلط پیداکردن به کار کمی زمان بر هست که با مرور زمان قطعاً درست میشود.
آیچوب
جناب مقدم برای حرفهای شدن باید یک پروسهای طی شود، بهعنوانمثال من یک هنری را بلد هستم، به یک سطحی رسیدم و حالا میخواهم این هنر را توسعه دهم. مثلاً یک کارگاه تهیه کنم و محصولاتم را بفروشم و بهواسطهٔ فروشی که دارم، یک کسبوکاری راهاندازی کنم.
این پروسه برای شما چطور طی شد و از کی و چطور به این نتیجه رسیدید که میتوانید معماری را کنار بگذارید و این حرفه را پررنگتر کنید.
محمد حسین مقدم
برای این کار روال قطعی و ثابتی را نمیتوان تعیین کرد؛ اما موضوع مهم این است که این کار سخت هست و باید مقاومت داشت.
من زمانی که کارم را شروع کردم به مدت 8 ماه هیچ فروشی نداشتم و درواقع ورودی من صفر بود طی آن مدت سعی میکردم کارهای بیشتری انجام دهم هرچند ساده و ابتدایی، اما همان کارها را در صفحه اینستاگرامم گذاشتم تا با مخاطبم تعامل داشته باشم.
اصل شکلگیری این داستان این طور بود که شخصی پیدا شد و به من اعتماد کرد و من اولین سفارشم را گرفتم.
بعد از سفارش اعتمادبهنفس بالایی پیدا کردم و به این نتیجه رسیدم که پس من میتوانم محصولات خود را به فروش برسانم.
آن شخصی که اولین خرید را از من انجام داد، هنر من را به دوستان خود معرفی کرد و بهمرورزمان کمکم این روال شکل خودش را پیدا کرد و به جایی که الان هستم رسید.
این نکته را هم باید بگویم که این مسیر آسان نیست و برای به هدف رسیدن باید سختیهایی را متحمل شد.
آیچوب
پس یعنی حتی اگر استعداد خوبی داشته باشید و هنرمند خوبی هم باشید، نیاز به تداوم و نیاز به آموختن دارید تا به جایگاهی برسید که کار شما خواستنی شود و قابلیت فروش و کسب درآمد داشته باشد.
آیچوب
یک مقدار وارد جزئیات این حرفه میشویم. ابزاری که شما استفاده میکنید چه قیمتی دارد؟ من بهعنوان یک ناظر و بیننده فرض را بر این میگذارم که آموزشهایی را دیدم، تجربههایی را کسب کردم و حالا میخواهم کارگاهی کوچک را برای چنین هنری راهاندازی کنم.
به نظر شما با نرخهای امروز آیا هزینه زیادی دارد؟ یا میشود از کم شروع کرد از درآمدی که کار به ما میدهد دوباره هزینه داشت و پیشرفت کرد؟
محمد حسین مقدم
بله مطمئناً هزینههایی در بر دارد. قدم اول برای شروع و استارت کار به یک اره مویی، چند تیغ اره مویی، چوب و قلم منبت احتیاج داریم که باید برای آن مبلغ حدود 700 الی 800 هزار تومان در نظر گرفت.
اگر بخواهیم تخصصی کار کنیم مطمئناً هزینه بیشتری باید کرد. در کنار ابزارهای اولیه باید ابزارهایی چون سنباده دیسکی برای صیقلدادن کار، دستگاه گندگی برای تراشدادن چوب به ضخامت دلخواه تهیه کرد.
مهمترین ابزار اره مویی برقی است که من شخصاً برای تمام کارهایم از اره مویی برقی استفاده میکنم.
تقریباً 14 سال پیش زمانی که کار چوب انجام میدادم، پدرم برای من یک دستگاه اره مویی برقی گرفت و من تمام این 14 سال را با اره مویی برقی کار کردم و تسلط خوبی دارم و باید گفت که کارکردن با آن آسان نیست مثل دستگاه چرخخیاطی کمی قلق دارد.
اگر کسی بخواهد ایدهآل کار کند بله هزینههای سنگینی برای شروع دارد مثل خرید ابزار و دستگاهها اما باید جوری کارکرد که از فروش کار نتیجه گرفت.
توصیه من به همهٔ هنرجویان این است که اول با همان دستگاه اره مویی دستی کار خود را شروع کنید و بعد از کمی پیشرفت و بهنتیجهرسیدن، و وقتی سبک کار و بازار کار خود را پیدا کردید و مطمئن شدید که فروش کارهایتان بازخورد خوبی دارد آن موقع میتوانید دستگاههای بیشتری را تهیه کنید.
آیچوب
پس پیشنهاد شما هم این است که با هزینه کم و حداقل شروع کنند تا کسب مهارت و تجربه پیدا کنند و پس از این که از بازار فروش مطمئن شدند، شروع کنند کمکم به هزینهکردن و بهتدریج توسعهدادن کار خودشان.
دوستی پرسیدن: نمیشود به راحتی وارد بازار کار شد. پاسخ شما چیست؟
محمد حسین مقدم
یک زمانی همه به دنبال مغازهای برای دیدهشدن کارهای خود بودند، اما امروز فضای مجازی این امکان را خیلی راحت در اختیار ما قرار داده است.
اگر هنرمند بتواند در کنار عکسهایی که از کار خود میگذارد از ویژگی، ساختار، کار خود یا چیز دیگری استفاده کند که بتواند یک جذابیت ثانویهای در کنار هنر خود نشان دهد، روند دیدهشدن و پیشرفتش خیلی سریعتر اتفاق میافتد.
آیچوب
برای شروع چه مقدماتی باید داشته باشیم.
محمد حسین مقدم
به نظر من احتیاج به زمان و پیگیر بودن مهم است، وگرنه فن خاص و نشدنی در این حرفه وجود ندارد من به شخصه به طور خودآموز شروع به کار کردم. در آموزشگاه فقط راه یادگیری سریعتر انجام میشود.
آیچوب
جناب مقدم به نکتهٔ خوبی اشاره کردید، دوستانی هستند که اعتقادی بر این که برای یک کار و هنر باید وقت گذاشت ندارند، یعنی میخواهند بدون گذاشتن وقت هنرمند شوند و واقعاً این کار نشدنی است.
یک هنرمند وقتی به درجهای بالایی میرسد که ساعتها کارکرده باشد و تجربه اندوخته است؛ اما دوستانی میخواهند میانبر بروند و ما بارها در آیچوب گفتیم که این کار میانبر ندارد. باید تلاش کرد و اگر دورهای هست باید آن دوره را طی کرد.
اگر تجربهای را یک هنرجو طی یک سال به دست میآورد، با رفتن به دوره یک استادکار میتواند آن تجربه را طی چند جلسه آموزشدیده و آن میانبرها را به دست بیاورد.
از چه چوب هایی استفاده می کنید؟
محمد حسین مقدم
با همه چوبها میتوان کار کرد. از چوب روسی که سستترین چوبی هست که ما در دسترسمان هست تا چوب سپیدار، آبنوس و آیرون که جزو سختترین چوبهای جهان بهحساب میآیند. نکته این است که هرچه چوب سفتتر باشد، کار ظریفتری را میتوان اجرا کرد.
مثلاً از چوب روسی نباید انتظار ساخت گردنبند را داشت؛ اما چوبهایی مثل راش، گلابی، گردو را میتوان یک حد ظرافتی را از کار انجام داد، همچنین اگر بخواهید خیلی ظریفتر کار کنید، به سراغ چوب آبنوس و… باید بروید.
آیچوب
دقیقاً این نکاتی هست که استاد باید به هنرجویش آموزش دهد. خودآموزی با سعی و خطا هم هزینهبردار هست و هم وقتگیر.
دوستی میپرسد دانش معماری جناب مقدم تأثیر خاصی در کارشان داشته است؟
محمد حسین مقدم
بله آموختههای که از معماری به دست آوردم خیلی به کار و هنر من کمک کرد. درک هنری من و رسیدن به یکدست خط خاص را مدیون معماری هستم. در درک زیباشناسی، فرم، فضا و تناسبات بسیار من را کمک کرد و در مواقع طراحی از آموختههایم در رشته معماری استفاده میکنم.
آیچوب
با چه نرم افزاری تایپوگرافی کنیم؟
سؤالی دیگری که پرسیده شد این است که لطفاً از طراحی تایپوگرافی که انجام میدهید بیشتر توضیح دهید که از کجا شروع کردید و به کجا رسیدید، سبکی که الان دارید چیست.
- محمد حسین مقدم
یکسری از نرم افزارهایی هستند در رابطه با خطاطی، مثل چلیپا که خط نستعلیق را پشتیبانی میکند، یک نرم افزاری وجود دارد به اسم کِلک، مدتی که با این نرم افزار کار میکردم و زمانی که داشتم طراحی و مطالعه میکردم، روی سفارش مشتری هم آموختههایم را پیاده میکردم.
اسفند سال 97 بود که من تصمیم گرفتم قلم نی و دوات کار کنم که نتیجه خوبی داشت اما مسئله مهمتر در شکلگیری این بود که با توجه به دانش و مطالعهای که از قبل داشتم کمک کرد تا بتوانم دست خط خودم را خیلی راحتتر پیدا کنم و به نظرم هنوز خیلی جا دارد تا بتوانم این دست خط را تکمیل کنم اما روال کار برام راضی کننده بود و از این اتفاق خوشحال هستم.
- آیچوب
چه نرم افزار چوبی پیشنهاد میدهید؟
- محمد حسین مقدم
اگر در مورد خط هست، نرم افزار چلیپا، کِلک و در کنارش تسلط به نرم افزار فتوشاپ را پیشنهاد میکنم. اگر مربوط به کار cnc و کارهای حجمی هست، نرم افزار راینو. اگر در خصوص کار مبلمان هست، نرم افزار اسکچاپ که نرم افزار سبک اما با کارایی بالایی هست.
- آیچوب
آیا کار کردن با چوب فقط احتیاج به مهارت چوب دارد یا اینکه مهارت طراحی هم مهم است؟
- محمد حسین مقدم
بیشترین کار این هنر را طراحی تشکیل میدهد؛ یعنی اگر طراحی را از کار ما بگیرند، چیز خاصی از آن نمیماند، تمام هویت کار من طراحی هست که روی کار انجام میدهم، این طراحی است که کار من را متمایز با کارهای دیگر میکند. طراحی بسیار مهم است وگرنه همه از یک تکنیک استفاده میکنند.
- آیچوب
بله موردی هم که در کار شما مورد توجه قرار گرفته شده است، همین داستان طراحی است که بیس کار را تشکیل میدهد و نقطه شروع تفاوت کارهای شما شده است.
ما هم در آیچوب خیلی تأکید میکنیم که دوستان نجار ما کار با نرم افزارهای طراحی و مدل سازی و حتی طراحی با قلم را یاد بگیرند که در پیشرفت کارشان بسیار مؤثر است. این یک پیشنهاد نیست، یک تجربه است. توصیه ما این است که تا میتوانید این دانش را در خود تقویت کنید.
- محمد حسین مقدم
دوستانی هم هستند و میگویند که این طرحها را از کجا پیدا کنیم و جواب من این است که چرا پیدا کنید! چرا طرح را خودتان طراحی نمیکنید تا بسازید؟ به نظر من طراحی بسیار مهم هست تا بتوانیم خواسته مشتری را روی کار اجرا کنیم.
- آیچوب
دوستانی که تازه شروع کردند ابتدا بهتر است روی کار کپی شروع به کار کنند، نه اینکه کپی کنند و طرح به اسم خودشان بزنند. کار کنند یاد بگیرند تا به سبک و دستخط خودشان برسند. با این ایده موافق هستید؟
- محمد حسین مقدم
کپی در کار هنری یک عمل جنجال بر انگیز است. اعتقاد من بر این است که اگر کسی بخواهد کار را شروع کند، شروع کارش کپی کردن است، یعنی برای یادگیری و سنجیدن خود میتواند کپی بگیرد، اما وقتی به مرحلهای برسد که بخواهد از کارش درآمدی کسب کند، دیگر کپی کردن جایز نیست.
- آیچوب
بله الان همهی هنرمندان مشکل زیادی با کپی کردن کارهایشان دارند. در مورد دوستانی که کپی میکنند و کپی کاران مدعی هستند و نکته جالب این است که کپی میکنند به اسم ایده برداری.
برای پوشش کارها از چه رنگی استفاده می کنید؟
- محمد حسین مقدم
بیشترین چوبی که استفاده میکنم گردو هست که چوب گردو هم درجه بندی دارد، یک سری چوبهای سفت و یک سری از آنها سستتر هستند.
درواقع چوب گردو پر استفاده ترین چوب برای من هست، همچنین چوب عناب که بسیار با قوام و سفت هست که برای کارهای ظریف استفاده میشود اما چوبی بد تراش است.
چوب شمشاد هم هست که چوب سفت و خوب و خوش تراشی هست. از چوب راش، گلابی، زردآلو هم استفاده میکنم. در چوبهای خارجی هم از چوب پِرپِل استفاده کردم که چوب خوبی است اما مناسب کارهای ظریف نیست اما چوب آبنوس چوب سفت و خوش تراشی هست.
بعضی از دوستان هستند که از چوبها در جایگاه خودشان استفاده نمیکنند. هر چوبی جایگاه خودش را دارد.
- آیچوب
نظر شما در مورد کلاس آنلاین چیست؟
- محمد حسین مقدم
با توجه به شرایط به وجود آمده، به این موضوع فکر کردم اما به دلیل این که مغار بسیار تیز هست و برای هنرجوی تازه کار خطرناک هست که خودش به صورت به تنهایی کار کنند.
- آیچوب
چرا از رزین اپوکسی در کارتان استفاده نمیکنید؟
- محمد حسین مقدم
راستش هیچوقت با اپوکسی کار نکردم و قصدش را هم ندارم.
- آیچوب
آیا کپی کردن از کار اساتید ارزش کار آنها را پایین نمیآورد؟
- محمد حسین مقدم
اعتقاد من بر این است که اگر قصد کپی دارید و میخواهید از زحمت دیگری استفاده کنید، به روی آن کار چیز دیگری را اضافه کنید. به طور مثال استاد یدالله کابلی یک خط شکسته نستعلیق میکشد، اگر ما هم همان را با قلم اجرا کنیم کار بیهودهای است، اما اگر همان را با چوب یا فلز اجرا کنیم، یک بهرهگیری از تعامل درست را انجام میدهیم.
آیچوب
نظرتان را در باره کپیکردن بیشتر توضیح دهید. برای جلوگیری از کپی کردن چه کاری باید کرد؟
محمد حسین مقدم
حقیقتاً کاری نمیشود کرد. چون حامی مکانیسمی نداریم که بشود اثر هنری و کارها را در آن ثبت کرد. مشکل اصلی که داریم این است که کاری که حتی شما ثبتش میکنید، باز هم به طور کامل شما صاحب آن اثر نیستید. به طور مثال اگر شما صندلی بسازید و به نام خود آن را ثبت کنید، شخص دیگری همان صندلی را با رنگ دیگر بسازد، شما نمیتوانید دفاعی داشته باشید.
نظر من این است که کار را بسازید که نتوانند کپی کنند یا کپی کردن آن سخت باشد.
آیچوب
نظر شما راجع به قیمتگذاری و معیارهای آن چیست؟ چون قیمت مصوبه و نرخ و بیانیهای برای هنر وجود ندارد و اختلاف بین هنرمندان زیاد است. چطور میشود قیمتگذاری کرد؟
محمد حسین مقدم
سؤال خوبی است. من وقتی میخواستم بر روی کارهایم قیمتگذاری کنم، از شروع برش چوب تا آخر را کار را زمان گرفتم که قیمت این کار چقدر است محاسبه کردم که طول کارم چقدر میکشد، مصرف برق، روغن پوشش و… و تحقیق کردم ساعت قانون کار چقدر است، مثلاً حساب کردم 5 ساعت کار کردم، هر ساعت 30 هزار تومان بهاینترتیب قیمت گذاری میکنم.
آیچوب
بسیار عالی، همین که قیمت گذاری را نظاممند کردید و برایش تبصره قانون گذاشتید ارزشمند هست.
سخن پایانی اگر دارید میشنویم جناب مقدم عزیز
محمد حسین مقدم
خوشحالم در خدمتتان بودم و من را قابل دانستید که لایو داشته باشیم و باعث افتخار بود و مطالب آموزنده عالی در اختیار همه قرار میدهید و امیدوارم روزبهروز موفقتر شوید.
گفتگوی بالا حاصل لایو یکساعته آیچوب بود با استاد محمد حسین مقدم در پیج اینستاگرام آیچوب.
منبع: آیچوب
سلام اسم چوبایی که توی کلیپا استفاده میشه تو اینستا چیه؟
سلام
در گفتگو اسم چوب ها و خاصیت هر کدام رو نام بردیم
سپاس !!!!!