وارنیش چیست؟ معرفی کامل انواع وارنیش و روغن وارنیش موجود در ایران

 وارنیش چیست؟ وارنیش یکی از پوشش‌های مورداستفاده در صنایع مختلف و به‌خصوص صنعت چوب و نجاری است وارنیش را نه‌تنها بر روی سازه‌های چوبی، بلکه بر روی هر سطح دیگری می‌توان اجرا کرد.

 اگر در داخل یا خارج خانه خود سازه‌های چوبی داشته باشید، برای اطمینان از افزایش طول عمر سازه باید آن را با پوشش‌های مختلف مقاوم کنید. چوب زمانی که با یک ماده مناسب پوشش داده شود، سالیان سال دوام خواهد داشت. وارنیش نامی آشنا در میان رنگ‌کارها و علاقه‌مندان به رنگ چوب است.

 یکی از مشکلاتی که در میان فعالان صنعت چوب در زمان معرفی وارنیش بسیار به چشم می‌خورد، کلی‌گویی است! به‌عنوان‌مثال اگر از یک فرد آشنا با اصول اولیه رنگ کاری بپرسید چطور سطح چوب را پوشش دهم، در جواب می‌گوید: از وارنیش استفاده کنید!

 شما به رنگ‌فروشی مراجعه می‌کنید و درخواست وارنیش می‌کنید… رنگ‌فروش در جواب می‌گوید چه وارنیشی؟!

 شما در این حالت سردرگم می‌شوید و به پاسخ پرسش خود نمی‌رسید. این کلافه شدن‌ها را در کامنت‌ها و دایرکت اینستاگرام آیچوب هم می‌بینیم. برخی دوستان در زمان راهنمایی‌کردن به دوستان دیگر، می‌گویند برای پوشش چوب از وارنیش استفاده کنید…

 نکته اینجاست که وارنیش چیست؟ چگونه باید از وارنیش استفاده کرد؟ ساختار شیمیایی وارنیش چیست؟ معایب و مزایا وارنیش چیست؟ کدام وارنیش مناسب پروژه چوبی ماست؟ و…

وارنیش چیست؟

 وارنیش یک اسم کلی هست و به مجموعه‌ای از مواد (لاک و مایعات و واکس‌ها) گفته می‌شود که به‌عنوان یک ایه محافظ بر روی چوب قرار می‌گیرد و عموماً جذب چوب نمی‌شوند و اگر جذبی صورت پذیرد، به صورتت سطحی است. وارنیش‌ها معمولاً شفاف هستند و بی‌رنگ که هیچ‌گونه پیگمنت رنگی ندارد.

 یکی از انواع وارنیش، نیم پلی استر هست که جزو وارنیش‌های بی‌رنگ به‌حساب می‌آید و پس از اجرا همچنان طرح و نقش چوب نمایان است. البته برخی وارنیش‌ها دارای رنگ هستند که رنگ چوب را تغییر می‌دهد. وارنیش در مدل‌های مات، براق و خیلی براق در بازار موجود هستند (کیلر، نیم پلی استر، تمام پلی استر).

 در مثالی دیگر برای باز شدن ذهنتان می‌توانیم بگوییم که شاپان یا جوهر یا موادی ازاین‌دست که برای تغیر رنگ چوب از آن‌ها استفاده می‌کنند و جذب چوب می‌شود، از دسته وارنیش‌ها نیستند. به شاپان آستری یا (stain) هم گفته می‌شود. بعد از اجرای شاپان و جوهر، رنگ چوب تغییر می‌کند و مایع اجرا شده جذب چوب می‌شود.

 وارنیش‌ها عمدتاً برای پوشش چوب استفاده می‌شوند و یک‌لایه سخت، شفاف و محافظ روی چوب تشکیل می‌دهند. هدف از ایجاد پوشش روی چوب، افزایش مقاومت چوب و حفظ زیبایی آن است.

 زمان استفاده از وارنیش به دهه‌ها قبل‌تر می‌رسد؛ اما در سال‌های اخیر، نمونه‌های صنعتی از خانواده وارنیش‌ها به بازار عرضه شده است. از وارنیش‌های مدرن و صنعتی مورداستفاده در صنعت چوب می‌توان به کیلر، نیم پلی استر، تمام پلی استر، پلی اورتان و… اشاره کرد. در صنعت حتی وارنیش‌های پایه آب (اکریلیک) هم داریم.

 برای درک بهتر از واژه وارنیش و خصوصیات آن باید کمی در مورد خصوصیات آن بدانیم. وارنیش‌های صنعتی عموماً از سه ماده اصلی رزین، روغن و حلال تشکیل می‌شود. حلال (تینر) از غلظت وارنیش می‌کاهد و به‌راحتی می‌توان با قلم‌مو یا پیستوله آن را اجرا کرد.

 همچنین این حلال‌ها به خشک‌شدن سریع‌تر وارنیش هم کمک می‌کنند.

رزین‌های مورد استفاده در وارنیش صنعتی

 دو ماده رزین و روغن ایجادکننده وجه تمایز بین وارنیش‌ها هستند. نوع رزین و روغن و همچنین نسبت این دو ماده به هر یک از این وارنیش‌ها ویژگی‌های مخصوص به خود را می‌بخشد. به‌عنوان‌مثال برای ساخت وارنیش از سه نوع رزین فنولیک (phenolic)، آلکید alkyd و پلی‌اورتان (polyurethane) استفاده می‌شود.

 امروزه بیشتر از رزین پلی‌اورتان برای ساخت وارنیش استفاده می‌شود و این مورد ناشی از قیمت ارزان‌تر، مقاومت بیشتر در برابر خط‌وخش و اجرای راحت و تمیز است. بهترین و البته گران‌ترین وارنیش‌ها از فنولیک ساخته می‌شوند. همچنین می‌توان با ترکیب این رزین‌ها با هم یک وارنیش جدید ساخت.

روغن‌های مورد استفاده در وارنیش

 برای تولید وارنیش از دو روغن تانگ (روغن چوب چینی) و روغن کتان استفاده می‌شود.

 از میان این دو روغن، استفاده از روغن کتان متداول‌تر هست که این مورد به‌خاطر قیمت پایین‌تر آن است. به نظر بیشتر اساتید وارنیش‌های ساخته شده با روغن تانگ، کیفیت بیشتری دارد.

 روغن در صورت قرارگرفتن در معرض هوا، باعث سخت‌شدن وارنیش می‌شود.

موارد استفاده از وارنیش چوب چیست؟

 نکتهٔ دیگری که در مورد وارنیش‌ها باید بدانیم این هست که جایگاه استفاده از وارنیش در کجاست؟ بیشتر وارنیش‌ها برای استفاده بر روی سازه‌های چوبی مورداستفاده در داخل ساختمان مورداستفاده قرار می‌گیرند.

 البته درگذشته از وارنیش‌ها برای پوشش چوب در فضای باز استفاده می‌شد؛ اما با ورود روغن‌های گیاهی مخصوص چوب دیگر استفاده از وارنیش‌های فضای آب توجیه فنی و اقتصادی ندارد.

 در ساختار وارنیش هرچه نسبت روغن بیشتر از نسبت رزین باشد، انعطاف‌پذیرتر هست و مقاومت بیشتری در برابر رطوبت دارد. همچنین می‌توان با اضافه‌کردن مواد دیگری، مقاومت وارنیش را در برابر اشعه UV هم بیشتر کرد. از وارنیش‌های با خصوصیات سخت و شکننده هم در پوشش مبلمان چوبی استفاده می‌شود.

انواع وارنیش

طیف گسترده‌ای از لاک‌های مختلف در بازار موجود هست که باتوجه‌به تعداد بسیار بالای آن پیداکردن وارنیش مناسب کمی گیج‌کننده هم هست. در زیر بخشی از وارنیش‌هایی که ممکن هست در بازار بیابید را به شما معرفی می‌کنیم.

وارنیش آکریلیک

وارنیش‌های اکریلیک از نوع وارنیش‌های پایه آب هستند و به دلایل زیست‌محیطی و سلامتی بسیار محبوب است. این وارنیش‌ها با آب ترکیب می‌شوند و بیشتر برای پوشش سازه‌های رنگ شده با رنگ اکریلیک استفاده می‌شوند. این وارنیش‌ها کمی سطح رنگ را براق می‌کنند؛ اما به براقیت نیم پلی استر نیستند.

وارنیش روغنی

 محتوی روغن‌های خشک‌کننده مثل روغن الیف یا روغن جلا است که در اثر اکسیداسیون به‌تدریج سخت می‌شود. وارنیش‌های روغنی را می‌توان متداول‌ترین نوع وارنیش دانست و شامل وارنیش‌های پولیش، وارنیش پارکت و وارنیش‌های مبلمان است.

 دو تا از پرکاربردترین وارنیش‌های روغنی، کیلر خودرویی روغنی و روغن جلا هستند. این دست وارنیش‌ها را می‌توان با بنزین ترکیب و حل کرد.

وارنیش الکلی

این وارنیش‌ها از طریق تبخیر جلای خود که معمولاً الکل یا تربانتین است سخت می‌شود. وارنیش‌های ماستیک، لاک‌الکل و دامار از نوع وارنیش‌های الکلی هستند که فوق‌العاده شفاف هستند و به‌سرعت خشک می‌شوند.

وارنیش ‌های صمغی مصنوعی

 این وارنیش‌ها دارای خواص مشابه با صمغ‌های طبیعی هستند؛ ولی سرعت خشک‌شدن آن‌ها زیاد است. از صمغ‌های مصنوعی که در ساخت وارنیش به کار می‌روند، می‌توان صمغ‌های استر، صمغ‌های فنولیک و صمغ‌های الکید را نام برد.

 وارنیش مات را می‌توان جزء وارنیش‌های صمغی نام برد. به‌طورکلی متداول‌ترین وارنیش‌های مورد مصرف در صنایع چوب عبارت‌اند از: وارنیش سخت، وارنیش پولیش، وارنیش الوار وارنیش دامار و…

وارنیش سخت

این وارنیش برای قسمت‌های داخلی ساختمان به کار می‌رود و بدون درخشندگی خشک می‌شود. خشک‌شدن این وارنیش‌ها دوازده ساعت طول می‌کشد. از این وارنیش‌ها می‌توان برای پوشش آخر مبلمان استفاده کرد که در این صورت پوششی نرم و جالب، بدون نیاز به مالش و پولیش به وجود می‌آید. از نمونه این وارنیش‌ها می‌توان به نیم پلی استر یا تمام پلی استر اشاره کرد.

وارنیش پولیش

 این وارنیش از صمغ‌های سخت (صمغ کنگو) و کمی روغن (روغن جلا) درست می‌شود که به‌تدریج خشک می‌شود. این وارنیش شکننده است ولی می‌توان در اثر مالش با سنگ‌های مالشی، پولیش خیلی خوبی را بر روی آن به وجود آورد.

 به‌عنوان‌مثال تمام پلی‌استرها در دو نوع معمولی و پولیشی موجود هستند. در نوع پولیشی شما می‌توانید باتوجه‌به نیازتان اقدام به اجرای پولیش روی چوب کنید.

وارنیش الوار

 این وارنیش گاهی به وارنیش دریایی موسوم است و محتوی مقدار زیادی روغن است که موجب دیر خشک‌شدن آن می‌شود. وارنیش الوار دارای درخشندگی، سختی و خاصیت ارتجاعی خوبی است و در برابر آب دوام زیادی دارد.

 وارنیش الوار در بازار ایران موجود نیست و در موارد بسیار خاص از آن استفاده می‌شود.

وارنیش دامار

یک وارنیش الکلی با شفافیت فوق‌العاده است که به‌سرعت خشک می‌شود؛ ولی از وارنیش‌های دیگر نرم‌تر و کم‌دوام‌تر است. از این وارنیش برای رنگ کاری تابلوهای هنری و نقاشی استفاده می‌شود. وارنیش‌های دیگری مثل وارنیش رویه میز، وارنیش استخوان، وارنیش پارکت و وارنیش همرنگی نیز وجود دارند که هر کدام از آن‌ها خواص مخصوص به خود را دارند و برای مقاصد به خصوصی مناسب هستند.

در پایان اگر شما هم اطلاعاتی در مورد وارنیش دارید، در قسمت دیدگاه های همین نوشته با ما در میان گذارید.

 

آیچوب