پاک کردن رنگ چوب حتی در خانه با کمترین ابزار و کمترین هزینه!

پاک‌کردن رنگ چوب یکی از کارهایی است که ممکن است مجبور به انجام آن باشید. شاید این مَثَل را از معمارها شنیده باشید که تخریب سخت‌تر از ساختن است. پاک‌کردن رنگ چوب هم ازاین‌دست کارها است که برای علاقه‌مندان به رنگ‌کاری در خانه و یا حتی اساتید رنگ‌کار چوب دردسر و مشکل است.

 حال سؤال اینجاست که از چه تکنیکی برای از پاک‌کردن رنگ چوب باید استفاده کرد؟ کدام روش مناسب‌تر است؟ در اجرای کدام روش محدودیت دارید؟ سرعت انجام کدام روش بیشتر است؟

 ما در دوره آموزشی رنگ‌کار ماهر کامل به این موضوع پرداختیم؛ اما در این مقاله به توضیح کلی در این مورد خواهیم پرداخت. با ما در ادامه همراه باشید…

روش‌های پاک کردن رنگ چوب

 پاک‌کردن رنگ به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و انتخاب نوع روش پاک‌کردن رنگ بستگی به شرایط محیطی و سازه‌ای دارد. شما باید بدانید چه روشی برای سازه چوبی موردنظرتان مناسب‌تر است. روشی که به سازه آسیب نرساند و برای شما قابل‌اجرا باشد.

 در ادامه به توضیح در مورد روش‌های رایج رنگ‌برداری از روی چوب خواهیم پرداخت با ما در ادامه همراه باشید.

سوزاندن رنگ با آتش برای پاک کردن رنگ

 یکی از روش‌های خشن و خاص برای پاک‌کردن رنگ استفاده از شعله‌های آتش و حرارت مستقیم برای پاک‌کردن لایه رنگ موجود بر روی چوب است. شما می‌توانید با استفاده از شعله‌پخش‌کن رنگ روی چوب را بسوزانید و با کمک کاردک یا لیسه، رنگ را بتراشید.

 این روش برای موارد خاص کاربرد دارد و عدم توجه در استفاده درست از این روش موجب ناپایداری سازه در قسمت اتصالات، سوختن بیش از حد چوب و مشکلات دیگر خواهد شد. به همین منظور پیشنهاد ما برای استفاده از این روش برای مواردی مانند دیوارپوش‌های چوبی و انواع ورق چوبی (مانند لمبه) است.

پیشنهاد مطالعه بیشتر: ۱۵ روش از بین بردن بوی رنگ محیط در سریع‌ترین زمان

مثال:

 اگر نیاز به رنگ‌برداری از دیوارپوش چوبی قدیمی یا لمبه سقف قدیمی داشتید، ابتدا چوب‌ها را از دیوار یا سقف خارج کنید و با آتش رنگ چوب را بسوزانید. در این مرحله گرمای آتش حتی چوب را هم می‌سوزاند و قسمت رویه چوب آسیب خواهد دید. (نگران نباشید)

 در این زمان شما می‌توانید با تکنیک سندبلاست هم رنگ را بردارید و هم اینکه سطح چوب را از سوختگی و حالت زغالی تمیز کنید. اگر از همراهان قدیمی آیچوب باشید، حتماً در مورد سندبلاست چوب تابه‌حال اطلاعاتی کسب کرده‌اید و می‌دانید پیشنهادهای ما برای اجرای سندبلاست چوب چیست.

 در این روش دیگر قرار نیست چوب صاف و یکنواخت باشد. شما قرار است لایه‌های نرم چوب را باربرداری کنید و رگه‌های زبر و سخت چوب باقی بماند. زمانی این روش را پیشنهاد می‌کنیم که قرار است از تکنیک سندبلاست استفاده کنید.

پیشنهاد مطالعه بیشتر: آموزش رنگ کردن چوب با سیلر کیلر

سشوار صنعتی در رنگ‌برداری

همان‌طور که در بالا اشاره شد، شما می‌توانید باحرارت دهی به رنگ، ساختار و مقاومت آن را تغییر دهید. سشوار صنعتی هم راهکار دیگری است که کمی ایمن‌تر از روش سوزاندن چوب است. در این روش در اثر گرمای زیاد سشوار صنعتی رنگ استحکام و ساختار خود را از دست می‌دهد و با استفاده از کاردک می‌توانید رنگ نرم شده را پاک کنید.

 پس از لایه‌برداری اولیه، با سنباده‌کاری می‌توانید رنگ‌ها و لکه‌های باقی‌مانده را پاک کنید و به چوب خام برسید. این روش خرابی‌های کمتری نسبت به سوزاندن چوب با شعله آتش دارد.

 این روش کمی زمان بر هست و چالش‌های مخصوص به خود را دارد. وقتی رنگ ضخامت کافی داشته باشد، این روش سریع‌تر انجام می‌شود.

 لطفاً در این سبک از سشوار خانگی استفاده نکنید. این دستگاه‌ها توان کافی برای ایجاد گرمای زیاد و کارکردن در طولانی‌مدت را ندارند. فقط از سشوار صنعتی استفاده کنید تا امکان برتاب گرمای بیشتر و استفاده در مدت‌زمان طولانی‌تر داشته باشید.

سنباده‌کاری برای پاک کردن رنگ

 همان‌طور که می‌دانید سنباده لایه‌بردار خوبی است. به حدی لایه‌برداری با سنباده دقیق و تمیز است که حتی شرکت‌های تولیدکننده ورق‌های چوبی با استفاده از دستگاه‌های صنعتی سنباده زن (درام سندر) ورق‌های چوبی پرس شده را لایه‌برداری و هم‌سطح می‌کنند.

 حتی برخی شرکت‌های فعال در زمینه رنگ چوب از دستگاه‌های صنعتی براش برای پاک‌کردن رنگ بهره می‌گیرند.

 شما می‌توانید با استفاده دستگاه‌های سنباده زن برقی مانند سنباده دیسکی (پلیشر)، سنباده گرد لرزان، سنباده لرزان و… و نصب ورق سنباده زبر (۶۰، ۸۰، ۱۰۰ و…) رنگ را از روی چوب پاک کنید. در این روش معمولاً باتوجه‌به چسبیدن رنگ به ورق سنباده، مجبور خواهید بود چندین بار ورق سنباده را تمیز کنید و یا اینکه رنگ را با فرچه سیمی و گازوئیل از روی ورق پاک کنید.

 پس چالش اصلی در این روش، چسبیدن رنگ به سنباده است. همچنین باید تجربه کافی برای کار با ابزارهایی مانند سنباده پولیشر را داشته باشید. ما در ((دوره آموزشی رنگ‌کار ماهر)) آموزش کامل کار با سنباده پولیشر و همه دستگاه‌های سنباده‌زنی را با شما با اشتراک گذاشتیم.

استفاده از رنگ پاک‌کن برای پاک کردن رنگ

 

 

 مایع رنگ پاک کن انواع مختلفی دارد. در کشورهای پیشرفته محلول‌های زیادی برای پاک‌کردن رنگ یافت می‌شود. رنگ پاک‌کن در نمونه‌های شیمیایی و حتی پایه آب هم یافت می‌شود. ازآنجایی‌که سلامت و امنیت افراد در آن‌سوی مرزها اهمیت زیادی دارد اساتید به‌راحتی و با تجهیزات ایمنی استاندارد رنگ را پاک می‌کنند.

 رنگ پاک‌کن‌های رایج در ایران از نوع شیمیایی و فوق‌العاده خطرناک هستند. حتی یک‌بار بوییدن این اسید به مخاط و ریه شما آسیب جدی وارد می‌کند؛ و معمولاً با نام اسید رنگ پاک کن هم شناخته می‌شوند. برای اجرای این محلول‌ها باید لباس مخصوص جنگ‌های شیمیایی بر تن کنید!

روش اجرای اسید رنگ پاک‌کن

 رنگ پاک کن را باتوجه‌به دستورالعمل نوشته شده روی قوطی، با قلم‌مو روی رنگ اجرا کنید. پس از چند دقیقه (۳ تا ۳۰ دقیقه، باتوجه‌به فرمول شرکت سازنده) این محلول باعث شل‌شدن و چروک شدن رنگ زیرین می‌شود. در بیشتر موارد رنگ شبیه به تاول می‌شود. پس از اینکه مطمئن شدید مراحل واکنش شیمیایی به اتمام رسید، با استفاده از کاردک و یا لیسه رنگ را از روی سطح کار بردارید.

 اگر با یک‌بار اجرای رنگ پاک کن به نتیجه نرسیدید، می‌توانید تا سه مرتبه هم این کار را انجام دهید و به چوب خام برسید. در پایان با سنباده کل کار را سنباده‌کاری کنید و رنگ پایانی مد نظرتان را اجرا کنید. نکته پایانی اینکه برای اجرای بهتر واکنش شیمیایی می‌توانید با ایجاد خراش و خط روی رنگ اثر این محلول را بیشتر کنید.

 توجه: در این روش حتماً از ماسک و دستکش و عینک استفاده شود و محلول به‌هیچ‌عنوان با دست و اعضا بدن تماس پیدا نکند.

تأثیر تینر فوری برای پاک کردن رنگ

 این روش در موارد بسیار خاص اجرا می‌شود و بهترین روش نیست. در این بخش فقط به معرفی اجمالی این روش می‌پردازیم تا دید کلی در این مورد داشته باشید. برای رنگ‌برداری سازه‌هایی که ابعاد کوچک دارند می‌توانید از تینر فوری ۲۰.۰۰۰ استفاده کنید.

 فرض کنید جاسوئیچی یا یک قطعه کوچک چوبی در این ابعاد و کمی بزرگ‌تر دارید. قطعه را به تینر آغشته کنید و سریع در داخل کیسه پلاستیکی کوچک قرار دهید. کیسه پلاستیکی مانع از بخارشدن سریع تینر می‌شود. پس از چند دقیقه مشاهده خواهید کرد که تینر رنگ را به‌اصطلاح می‌سوزاند و رنگ از روی چوب آزاد می‌شود.

 هرچه چوب بیشتر به تینر آغشته شود و تینر زمان بیشتری برای واکنش داشته باشد، رنگ بهتر از روی چوب پاک می‌شود.

پیشنهاد مطالعه بیشتر: معرفی انواع تینر 

پاک کردن رنگ با ضد زنگ

 از این روش بیشتر برای پاک‌کردن سطوح فلزی استفاده می‌شود. برخی اساتید ضدزنگ را روی رنگ اجرا می‌کنند و پس گذشت دقایقی رنگ زیرین نرم و با کاردک جدا می‌گردد. در پایان با استفاده از سنباده کل کار را سنباده‌کاری کنید و رنگ جدید را اجرا نمایید.

 البته این روش زیاد مناسب چوب نیست. ممکن است در مرحله پاک‌کردن، ضدزنگ به بافت چوب نفوذ کند و چوب دوباره رنگی شود. این روش برای سازه‌های فلزی احتمالاً گزینه بهتری هست.

پاک‌کننده رنگ مادون قرمز

 

 از جمله روش‌های پاک‌کردن رنگ بر اساس حرارت استفاده از دستگاه پاک‌کننده مادون‌قرمز است. این روش به رنگ پاک کن بی‌صدا (Silent Paint Remover) معروف شده است.

 اپراتور سطح رنگ شده را توسط بازتاب‌های حرارتی اشعهٔ مادون‌قرمز (infrared) گرم می‌کند. در این فرایند رنگ خیلی سریع حالت خمیری پیدا کرده و با کاردک از سطح جدا می‌شود. روش ایجاد و استفاده از حرارت در این دستگاه همانند دستگاه‌های پرس وکیوم در ساخت کابینت‌های ممبران است.

 این دستگاه برای رنگ‌برداری سطوح رنگ شده چوبی کاربرد زیادی دارد. رنگ بردار مادون‌قرمز در پاک‌کردن انواع رنگ چوب، وارنیش و لاک، چسب و رنگ‌های سیلیکونی بسیار کارا است.

 

از مزایای این روش و این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

 بی‌صدا بودن، عدم تولید گرد رنگ و مواد سمی و سربی و در نتیجه بدون نیاز به وکیوم، بدون بو و دود، کنترل میزان دما بر اساس نوع و ضخامت رنگ.

 بازدهی بالای کار در سطوح وسیع، بدون لرزش و کم استهلاک، سازگاری با محیط‌زیست.

 هزینه راه‌اندازی پایین و بدون نیاز به تیغه یا صفحه ساب.

 نرم کردن هم‌زمان رنگ و بتونهٔ زیر آن.

 امکان اجرای رنگ بلافاصله پس از رنگ‌برداری.

 هم‌زمان با رنگ‌برداری قارچ و کپک روی چوب همچنین رطوبت آن را از بین می‌برد.

 نه‌تنها در سطح صاف بلکه در رنگ‌برداری حجم‌ها هم کاربرد خوبی دارد.

 مناسب برای رنگ‌برداری در فضای باز یا فضاهای بسته و کارگاهی.

پاک کردن رنگ با استفاده از دستگاه‌های رنگ‌تراش

 

 از جمله روش‌های مرسوم پاک‌کردن رنگ از روی سطوح چوبی استفاده از دستگاه‌های رنگ تراش (Paint shaver) است. این دستگاه‌ها کارکردی شبیه به رنده‌برقی دارند که برای برداشتن لایه رنگ از روی چوب از طراحی شده‌اند.

 از جمله محصولات موجود می‌توان به برند متابو (metabo) در محصول رنگ تراش خود با نام LF 724 Paint Remover اشاره کرد که با یک تیغه استوانه‌ای‌شکل مجهز به تیغه‌های سایلنت (زنبوری) امکان کف‌تراشی و بغل تراشی سازه‌های چوبی مخصوصاً درب و پنجره‌های چوبی را فراهم آورده است.

 این دستگاه از یک موتور پرسرعت یونیورسال ۱۰۰۰۰ دور متصل به صفحه استوانه‌ای گردان تشکیل شده است که تیغه‌ها در قسمت کف استوانه به‌منظور کف‌تراشی و روی بدنه استوانه جهت بغل تراشی نصب شده‌اند. قسمت گردان این تیغه تا ۰.۳ میلی‌متر در عمق و ۰.۱۵ میلی‌متر در کناره‌ها امکان تنظیم باربرداری را دارد.

 استفاده از تیغچه‌های زنبوری با چهار لبه بُرنده (با کندشدن هر لبه می‌توان پیچ وسط تیغه را باز کرده و از ضلع دیگر تیغه استفاده نمود) موجب بهبود عملکرد و کیفیت لایه‌برداری و کاهش صدای دستگاه شده است.

 برند ناشناختهٔ دیگری با نام Sarato نیز محصولی با کارایی مشابه تولید کرده که حداقل در ظاهر کپی محض رنگ تراش متابو است. هیتاچی (Hitachi) و ماکیتا (Makita) نیز وارد این رقاب شده‌اند که البته به ساخت یک گجت متصل به مینی فرز بسنده کرده‌اند.

 ابزار رنگ تراش برای رنگ‌برداری یکنواخت از صفحات (سطوح صاف و بدون حجم) چوبی مناسب است و سرعت کار را افزایش خواهد داد. قبل از شروع رنگ‌برداری با این دستگاه مطمئن شوید که سطح زیر رنگ عاری از میخ و منگنه باشد.

 کمپانی پرتل کیبل (PORTER-CABLE) هم در مدل PORTER CABLE 7403 ابزاری مشابه برای رنگ‌برداری از سطوح چوبی ساخته است که یک سنباده گردان است با قابلیت‌های افزوده جهت رنگ‌برداری از سطوح همواری چون پارکت یا لمبه.

 

در این مدل قیدهایی برای تنظیم ارتفاع رنگ‌زدایی و رنگ‌برداری یکنواخت طراحی شده است که بیشتر در بازسازی پارکت‌های چوبی استفاده می‌شود. رنگ‌بری با استفاده از سنباده طیف گسترده‌ای از ابزارها را تشکیل داده است و در ایران نیز روشی رایج در پاک‌کردن رنگ است.

رنگ‌بری با استفاده از فشار آب

 

 در این روش از پمپ‌های هیدرولیکی فشار بالا برای تأمین فشار موردنیاز (معمولاً بیش از ۱۰۰ bar) رنگ‌برداری از سطوح استفاده می‌شود. با ترکیب این فشار با دانه‌های سیلیس (مانند روش سندبلاست) می‌توان به قدرت رنگ‌بری بسیار بیشتری رسید که برای رنگ‌زدایی سطوح فلزی بسیار کارا است.

 بیشتر کاربرد این روش در رنگ‌بری سطوح فلزی است. مخصوصاً در جاهایی که محدودیت استفاده از مواد شیمیایی یا استفاده از حرارت وجود دارد (مانند مخازن سوخت و گازهای اشتعال‌زا) از این روش استفاده می‌شود.

 در یکی از روش‌های رنگ‌بری در عرشه‌های چوبی (Wooden deck) از فشار آب به‌منظور پاک‌کردن رنگ‌های پس داده شده در مرحله رنگ پاک کن شیمیایی استفاده می‌شود. نمای چوبی ساختمان‌ها، کف‌پوش‌های چوبی فضای آزاد و استخرها و اسکله‌های چوبی را می‌توان با این روش رنگ‌بری کرد.

چگونه شاپان را از روی چوب پاک کنیم؟

شاپان همیشه به‌عنوان آستری و اولین رنگ روی چوب اجرا و مستقیم جذب بافت چوب می‌گردد. در این حالت استفاده از محلول‌های رنگ پاک کن رایج راهکار مناسب نیست. شما می‌توانید برای پاک‌کردن شاپان از تکنیک سنباده‌کاری استفاده کنید و لایه‌ای از چوب را بردارید تا شاپان پاک شود.

نکته‌های ایمنی در زمان پاک کردن رنگ چوب

 در پاک‌کردن چوب مهم‌ترین مورد که باید به آن توجه داشته باشید، ایمنی در بخش تنفس است. بدون شک در مرحله سنباده‌کاری و کار با رنگ پاک‌کن‌های شیمیایی، نیاز به یک ماسک قوی و حرفه‌ای برای درامان‌ماندن از شر گاز و غبار خطرناک دارید.

 این غبار فقط گرد چوب نیست، بلکه شامل مواد شیمیایی و در برخی موارد سرب است. همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، اگر گاز رنگ پاک کن را تنفس کنید تا روزها درگیر عوارض آن خواهید بود.

 این گاز به چشمان شما هم آسیب خواهند رساند و استفاده از عینک مقاوم در برابر گاز و خاک هم گزینه دیگری هست که باید رعایت کنید. دستکش هم یکی دیگر از تجهیزات موردنیاز شماست. هرچه لوازم ایمنی بیشتری داشته باشید، کار را بادقت و کیفیت بیشتری انجام خواهید داد.

 لطفاً شما هم تجربیات خود از پاک‌کردن رنگ چوب را با ما در قسمت دیدگاه‌های همین نوشته در میان بگذارید.

منبع: آیچوب