هر آنچه باید قبل از خرید رطوبت سنج چوب باید بدانید!

رطوبت سنج چوب را می‌توان به‌عنوان یک ابزار کمکی برای سنجش رطوبت چوب نام برد. هرچند که دستگاه رطوبت سنج چوب در میان اساتید ایرانی چندان شناخته شده نیست؛ اما هستند دوستانی که از این ابزار استفاده کرده‌اند. در این میان برخی ناراضی بودند و دوستانی هم راضی از خرید رطوبت سنج چوب.

برای شناخت بیشتر شما از دستگاه رطوبت سنج چوب و نکته‌های مهمی که قبل از خرید رطوبت سنج چوب باید بدانید، این نوشته را تهیه کرده‌ایم. با ما در ادامه همراه باشید.

رطوبت چوب همواره از عوامل مهم و تأثیرگذار در خرید و انتخاب چوب در نجاری بود است. رطوبت سنجی دقیق چالشی است که دستگاه رطوبت سنج چوب تلاش می‌کند آن را از پیش رو نجار بردارد.

در این نوشته می‌خوانیم که چرا به سنجش رطوبت چوب نیازمندیم، کمی از دستگاه رطوبت سنج می‌آموزیم و در تجربه استفاده از چند رطوبت سنج رایج بازار را با یکی از همکاران نجارمان شریک می‌شویم. در انتها هم به این پرسش پاسخ خواهیم داد که آیا می‌شود به مقادیر نشان داده شده توسط رطوبت سنج ها اعتماد کرد؟!

می‌دانیم در ساخت سازه های چوبی و مبلمان، رطوبت چوب از موارد مؤثر انتخاب چوب است. چرا که برای چنین سازه هایی نیاز به چوب خشک شده داریم. چوب خشک سرمایه یک نجار یا تولیدکننده لوازم چوبی است. خشک کردن چوب شامل فرایندی است که چوب به‌صورت طبیعی یا مصنوعی بخشی از رطوبت خود را از دست می‌دهد.

از قدیم روش های مختلف خشک کردن چوب وجود داشته است. از انبار کردن چوب در فضای بازگرفته تا قرار دادن چوب در محیط مسقف و در معرض جریان باد (به این فضا هانکار گفته می‌شود)، از گذاشتن چوب زیر پهن حیوانی (در شمال ایران انجام می شده است) تا امروز و روش های نوین قرارگیری در کوره و حرارت دهی در محیط خلأ.

پیشنهاد آیچوب:

روش های خشک نمودن چوب در خانه چیست؟

چرا باید مقدار رطوبت چوب را بدانیم؟

چوب با توجه به ذات آن تمایل به تبادل رطوبت دارد. مثلاً اگر در شهرهای شمالی کشور که رطوبت بالا است (بین ۶۷ تا ۹۱ درصد) الوار خرید کنید و به نواحی خشک تر مانند تهران (با رطوبت حدود ۹ درصد) یا نواحی مرکزی منتقل کنید؛ این چوب رطوبت خود را تا حدی که هم رطوبت با محیط شود از دست می‌دهد. این روند به‌صورت بالعکس هم صادق است.

در فرایند تبادل رطوبت چوب با محیط شاهد تغییراتی در شکل ظاهری چوب در قالب انواع پیچ و تاب و خمش هستیم (این تغییر حالت با توجه به نوع چوب و محل برش متفاوت است) که می‌تواند موجب از هم گسیختگی سازه های چوبی و اتصالات مابین آن ها شود.

اندازه گیری میزان رطوبت چوب با رطوبت سنج

از روش های قدیمی بررسی رطوبت چوب و الوار، ضربه زدن به آن با یک جسم سنگین مانند چکش بوده است که نجار با توجه به جنس چوب و صدایی که از آن می شنود به میزان تقریبی رطوبت آن پی می‌برد. این روش کاملاً تجربه محور بوده و با توجه به جنس چوب متفاوت است.

امروزه استفاده از دستگاه‌های کوچک رطوبت سنج برای پی بردن به میزان رطوبت کار آسانی شده است. دستگاه‌های کوچک و جیبی رطوبت سنج به‌راحتی میزان رطوبت چوب را مشخص می‌کنند. این رطوبت سنج ها در انواع و قیمت های مختلف (طبق استعلام امروز از ۳۵۰ هزار تومان تا ۲.۸ میلیون و بیشتر) در بازار وجود دارد.

انواع دستگاه رطوبت سنج

دستگاه‌های رطوبت سنج از نوع سنجش گر های رطوبت جامدات هستند. به‌صورت کلی دو نوع رطوبت سنج چوب وجود دارد؛ رطوبت سنجی مخرب و غیر مخرب.

در انواع مخرب معمولاً سوزن های میخ مانندی که پراپ نامیده می‌شود در عمق چوب (معمولاً ۵ تا ۲۵میلی‌متر) نفوذ داده می‌شود و اندازه گیری انجام خواهد شد.

در انواع غیر مخرب اثری از سوزن و پراپ نیست و سنجش میزان رطوبت از روش‌هایی مانند آلتراسونیک (نوعی امواج صوتی) و دی الکتریک انجام می‌شود.

پیشنهاد آیچوب:

چه چوبی را نخریم؟! ویژگی‌های چوب نامرغوب چیست؟!

رطوبت سنج الکتریکی چگونه کار می‌کند؟

رطوبت سنج الکتریکی از طریق دو عدد پراپ جریانی الکتریکی را وارد چوب می‌کند و این جران در دو سر پراپ ولتاژ بسیار کمی را ایجاد می‌کند. دستگاه با محاسبه این مقادیر میزان مقاومت الکتریکی چوب در آن ناحیه را اندازه گیری می‌کند. واضح هست که هر چه چوب مرطوب تر باشد میزان مقاومت الکتریکی کمتر و در نتیجه رطوبت نشان داده شده بیشتر خواهد بود.

معایب رطوبت سنج الکتریکی چیست؟

نوع چوب و منطقه جغرافیایی که در آن رشد می‌کند در میزان نشان داده شده توسط دستگاه مؤثر است. مثلاً چوب صنوبر خطای ۱.۵ درصدی و چوب تبریزی خطای ۳ درصدی را نشان می‌دهد. علت آن نابرابری پراکندگی یون های مواد غذایی در چوب است.

چگالی چوب نیز در این اندازه برداری مؤثر است و در چوب های با چگالی بالا (مانند بلوط و آزاد) خطای بیشتری دیده می‌شود. همچنین دمای محیط نیز در میزان خطا مؤثر است. این دستگاه ها تا دمای ۳۰ درجه سانتی‌گراد دقت اندازه گیری ۱.۵ درصد خطا دارد. همچنین باید افزود رطوبت سنج الکتریکی در رطوبت های بیش از ۳۰ درصد و کمتر از ۱.۵ درصد عملکرد دقیقی ندارد.

رطوبت سنج آلتراسونیک و دی الکتریک

رطوبت سنج های دی الکتریک و آلتراسونیک از انواع رطوبت سنج های جامدات غیر مخرب هستند. این دو برای سنجش رطوبت سطوحی مانند روکش یا چوب های پرداخت شده که امکان تخریب آن وجود ندارد مناسب است.

در انواع پیشرفته رطوبت سنج می‌توان از منوی دستگاه جنس چوب را انتخاب نمود. با انتخاب جنس چوب (راش، گردو، بلوط و…) دستگاه با دقت بسیار بالاتری قادر به تشخیص رطوبت با توجه به چگالی چوب خواهد بود. در این نوع رطوبت سنج ها می‌تواند بدون تخریب چوب تا عمق ۲۵ میلی‌متر با مورد سنجش قرار داد.

– در مقایسه رطوبت سنج های تماسی و نفوذی می‌توان ادعا کرد که انواع نفوذی (دارای پراپ های سوزنی) دقت بالاتری دارند.

تجربه استفاده از رطوبت سنج با امین فانی

برای یک سری از کارها های کارگاهی و برای پروژه های تحقیقاتی ما مجبور شدیم از چند مدل از این دستگاه ها استفاده کنیم؛ اما به این نتیجه رسیدیم که این دستگاه ها روی چوب های مختلف پاسخگو نیست.

معمولاً با یک رِنج خاص کار می‌کنند و رنجی نیست که قابل اعتماد باشد روی بعضی از چوب ها در بعضی از رِنج رطوبت ها خوب کار می‌کند و برعکس روی یک سری از چوب ها خوب کار نمی‌کند.

رطوبت سنج های سطحی که اصلاً کاربردی نیستند و فقط رطوبت سطح روی چوب را نشان می‌دهد که معمولاً در خشکبار و جاهایی مثل این مورد استفاده می‌شود برای چوب حتماً باید رطوبت سنج عمقی استفاده شود، علاوه بر این رطوبت سنجی در عمق های مختلف چوب تغییرات محسوسی را نشان می‌دهد.

همان‌طور که می‌دانید چوب در جهات مختلف مقاومت الکتریکی خاص خودش را دارد، برش شعاعی، برش مماسی و قسمت طولی درخت مقاومت های الکتریکی مختلفی دارد.

پیشنهاد آیچوب:

گلولام چیست؟ آیا با تکنیک Glulam در صنعت چوب آشنا هستید؟

طبق تجربه هر چه رطوبت بالاتر باشد این دستگاه‌ها دقیق‌تر نشان می‌دهند و هرچه رطوبت پایین تر باشد دقت دستگاه کمتر می‌شود.

نهایت کاری که ما می‌توانیم با دستگاه رطوبت سنج انجام دهیم این است که یک میانگین بگیریم. ده بار رطوبت سنجی در جهات مختلف چوب انجام می‌دهیم و درنهایت معدلی از آن را به‌عنوان رطوبت نهایی چوب در نظرمی گیریم.

به نظر من منطقی‌ترین راهی که هنوز برای رطوبت سنجی چوب از آن استفاده می‌شود روش استفاده از اتوکلاو است. شاید برای کارخانه‌ها یا خرید و فروش چوب و تعیین درصد رطوبت مثلاً برای چیپس چوب در بحث تولید ورق های فشرده کارایی داشته باشد؛ اما اگر بخواهیم کار دقیقی انجام شود قطعاً رطوبت سنج استفاده ی مناسبی نیست من اگر بخواهم کار دقیقی انجام دهم از روش اوتوکلاو رطوبت سنجی استفاده می‌کنم.

دقت رطوبت چوب گاهی خیلی مهم است مثلاً برای فرآیند ساخت فینگر جوینت ها حتماً باید رطوبت سنجی به درستی انجام شود خیلی از مشکلاتی که الآن برای فینگر جوینت ها پیش می‌آید علت اصلی آن همان رطوبت و جهت برش چوب است درزمینهٔ فعالیت های دیگر هم همین‌طور است.

مشکل اصلی رطوبت سنج ها این است که در جهات مختلف، برش های مختلف عددها متفاوت می‌شود. در عمق چوب، در لایه سطحی، لایه های داخلی و هرچه به سمت لایه های زیرین برسد رطوبت مختلف می‌شود.

بیشتر برای کارخانه‌ها یا خرید و فروش چوب و … رطوبت سنج چوب احتیاج می‌شود؛ اما برای کارهای دقیق مناسب نیست یا این‌که دستگاه‌هایی که به دست من رسیده همچنین شرایطی را داشته است.

نکته‌های پایانی برای استفاده از رطوبت سنج چوب

برای استفاده از رطوبت سنج سوزنی یا پین دار، این قانون اولیه را مدنظر داشته باشید که رطوبت مغز چوب بیشتر از رطوبت سطح چوب باشد. اگر رطوبت در سطح چوب بیشتر از مغز چوب باشد، جریان الکتریسیته جاری شده در دو سر پین مسیر خود را از سطح چوب می بنند.

بنابراین مقاومت حس شده توسط سنسور و در نتیجه رطوبت محاسبه شده توسط رطوبت سنج ناشی از رطوبت سطح چوب است، نه عمق چوب. شرکت‌های تولیدکننده رطوبت سنج به‌منظور جلوگیری از خطا، از پین (سوزن) عایق دار استفاده می‌کنند که فقط قسمت نوک سوزن در تماس با چوب است.

در رطوبت سنج های بدون پین (نوع دی الکتریک)، قسمت سنسور آن باید در تماس کامل با سطح چوب باشد. به‌عنوان مثال وقتی سنسور دستگاه شما ۲.۵ در ۲.۵ سانتی متر است شما نمی توانید چوب‌هایی در اندازه کمتر از این سطح را طوبت سنج را بررسی نمایید. این نکته مخصوصا در رطوبت سنجی پهنا یا ضخامت و نر چوب می تواند مورد توجه قرار گیرد.

لطفاً شما هم تجربیات خود از دستگاه رطوبت سنج چوب را با آیچوب در قسمت دیدگاه‌های همین مطلب به اشتراک بگذارید.

www.ichoob.ir