طرز استفاده از لاک الکل روی چوب به سه روش ساده!

 طرز استفاده از لاک الکل روی چوب یکی از پرسش‌های رایج مخاطب‌های آیچوب بوده است. در این مقاله سه روش رایج برای اجرای لاک الکل را توضیح خواهیم داد.

 لاک‌الکل یکی از روش‌های قدیمی رنگ کاری چوب است که درگذشته رنگ کارهای چوب از آن بیشتر استفاده می‌کردند. باتوجه‌به ورود رنگ‌های شیمیایی و روغن‌های گیاهی مخصوص چوب، دیگر استفاده از لاک‌الکل کمتر شده است. شاید بتوان استفاده‌کنندگان اصلی لاک‌الکل را سازندگان ساز نام برد.

 لاک و الکل به‌عنوان یک پوشش روی سازهای چوبی اجرا می‌شود و مهم‌ترین مزیت آن، عدم تأثیر در ازبین‌بردن کیفیت صدا ساز است.

 روش‌های مختلفی برای اجرای لاک الکل وجود دارد که در این نوشته به سه روش اجرای لاک الکل روی چوب اشاره خواهیم کرد. با ما در ادامه همراه باشید.

 در بین پوشش‌های نهایی چوب، پوشش لاک الکل از محبوبیت و اقتدار خاصی برخوردار است. در ابتدا بهتر است بدانیم در جنگل‌های هندوستان درختان سرخ رنگی با نام لکباگ یافت می‌شود که معمولاً بلندقامت هستند.

 نوعی حشره هم شبیه جیرجیرک بنام لکباگ (Lac Bug) بر روی این درختان زندگی می‌کند که نوع مؤنث آن آوندهای لوله‌ای شکل از جنس پولک بسیار نازک بر روی تنه درختان می‌سازد و جنس مذکر این حشره مایعی لزج مانند بروی این آوندها ترشح می‌کند که به لاک حالت لعابی می‌دهد.

 بر اساس شواهد و قراین یافت شده قدمت لاک و الکل تقریباً به سه هزار سال پیش می‌رسد که تا سالیان پیش در ایران هم مصرف لاک و الکل بسیار پررونق بوده با اختراع نسل جدید رنگ‌های مخصوص چوب به خصوص پلی استرها، تقریباً این ماده طبیعی از چرخه مصرف حذف شد و پلی استر جایگزین بی‌رقیب آن شد. امروزه هم در مواردی کماکان لاک الکل مصرف خود را دارد؛ مانند صنایع حجمی، مرمت آثار باستانی و رنگ آلات موسیقی و…

روش ساخت لاک الکل

 برای ساخت لاک الکل مقدار صد گرم لاک طلایی هندی اصل را با یک لیتر الکل اتیلیک صنعتی (الکل ۹۶ درصد) مخلوط کرده و مقدار کمی (حدود دو یا سه درصد) موم طبیعی به مخلوط اضافه کنید. موم خاصیت شکنندگی لاک را از بین می‌برد و بعدها روی سطح لاک و الکل تَرَک و شکستگی‌هایی ایجاد می‌گردد که علت آن خشکی لاک است.

 از طرفی لاک و الکل بدون موم در موقع مصرف‌کردن احتیاج به روغن زیادی دارد و ازاین‌جهت سطح کار دارای روغن زیادی می‌گردد. چنانچه پس از خاتمه رنگ‌کاری روغن آن گرفته نشود سطح کار مات (کور) و کثیف به نظر می‌آید.

 لاک را با الکل به مدت ۱۵ دقیقه یا بیشتر هم بزنید تا آماده شود. برای ساخت لاک‌الکل بهتر است به مقدار موردنیاز خود، مواد را ترکیب کنید.

 معمولاً گرم‌کردن لاک‌والکل، حل‌کردن آن را تسریع می‌کند؛ ولی باید تذکر داد محلولی که باحرارت دادن و یا با سرعت حاضر شده کمی می‌جوشد و موجب متورم و معیوب‌شدن کار می‌شود؛

 بنابراین باید با روش حرارت غیرمستقیم و به‌آرامی زمینه ذوب‌شدن لاک را فراهم آوریم. محلول باید مدت کمی بماند، شِلاک و موم خوب با الکل حل شده و به‌مرور مواد اضافی و غیرخالص آن ته‌نشین گردد و پس از ته‌نشین شدن می‌توان محلول را صاف‌کرده و آنگاه مصرف نمود. در موقع صاف‌کردن نیز بایستی دقت کرد که قشر کثیف ته‌نشین شده از محلول کاملاً جدا گردد تا بعدها سطح لاک‌والکل تمیز و بدون لکه باشد.

 در ظرف ترجیحاً دربسته شیشه‌ای در مکان گرمی به مدت یک تا دو هفته نگهداری شود از حرارت دادن مستقیم این مخلوط به‌شدت پرهیز شده؛ زیرا اشتعال ساز است.

در حالت کلی رنگ لاک و الکل معمولاً در سه مرحله اجرا می شود

1. رنگ دست اول (بوم کردن) برای پر کردن خلل و فرج و سوراخ‌های چوب
2. رنگ دست دوم (پوشش) برای ایجاد کردن قشر رنگ روی سطح کار
3. رنگ دست سوم (پرداخت) برای صاف کردن و پرداخت کردن روی رنگ ایجاد شده

و اما روش های دیگر:

اجرای لاک الکل به روش فرانسوی

 مخلوط لاک‌الکل را که قبلاً مدتی در حالت خوابیده بوده را از صافی بگذرانید و برای استعمال باید از پارچه استفاده کنید. معمولاً از قدیم نمد توصیه شده؛ اما برای شما راه بهتری نیز وجود دارد استفاده از پارچه‌های زیرپیراهنی که کاملاً نرم و بدون پرز است و تهیه آن بسیار راحت است.

 قبل از هر چیز کار را عاری از گردوخاک نموده و دستمال را به لاک آغشته کرده و در جهت الیاف چوب بکشید. دقت فرمایید که هر کجا در حین کشیدن پارچه اثر لاک تمام شد بلافاصله دستمال را از سطح کار برداشته و آغشته به لاک نمایید و در واقع دستمال خشک به کار نکشید.

 مسئله دوم اینکه به ترتیب کشیدن و فاصله نگذاشتن بین دستمال کشیدن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و سوم اینکه به‌هیچ‌عنوان دو بار دستمال آغشته به لاک را روی‌هم نکشید پس از پایان کار اجازه دهید کار به مدت ۲۴ ساعت بماند و بعد با کشیدن یک سنباده شماره ۳۸۰ یا ۴۰۰ به‌آرامی بر روی کار زبری کار را برطرف کنید.

 دقت فرمایید در حین سنباده زدن لاک‌والکل تمایل زیادی به چسبیدن به سنباده دارد؛ لذا با کنترل مرتب سنباده از این عمل جلوگیری کنید و لکه چسبیده به سنباده را با ناخن یا سر تیغه چاقو بردارید. لکه چسبیده به سنباده به‌سرعت کار را زخمی می‌کند. ما در آیچوب روش ساده پاک کردم صمغ چوب از روی سنباده را آموزش داده‌ایم.

 بعد از سنباده‌کاری مقدار نصف استکان الکل به مخلوط لاک‌والکل اضافه نموده و با تکان‌دادن آرام ظرف محتوی لاک آن را حل نمایید و سپس برای بار دوم مثل دفعه اول لاک را به کار بزنید.

 بعد از گذشت ۲۴ ساعت دوباره سنباده‌کاری بسیار باملاحظه و با سنباده بسیار نرم بکشید و دست سوم لاک را انجام دهید. چنانچه برای بار چهارم و پنجم سنباده و لاک را انجام دهید و اطمینان داشته باشید که بهترین نتیجه را خواهید داشت.

 این احتمال وجود دارد که در هنگام کشیدن لاک با دستمال لبه‌هایی ایجاد شده و یا اینکه لبه‌هایی که روی‌هم افتاده‌اند سطح ناهمواری رو ایجاد کنند.

 برای حل این مشکل، پس از پایان کار مقداری پودر سینکا را با دست بر روی کل سطح کار پاشیده و به‌آرامی با دستمالی از جنس پنبه‌ای یا زیر پیر آهنی شروع به دستمال کشی می‌کنیم. این لبه‌ها که اصطلاحاً به آن‌ها کلد شدن می‌گویند به‌راحتی از بین می‌روند.

اجرای لاک الکل به روش انگلیسی

از قلم مو نیز برای این کار می‌توان برای اجرای لاک الکل روی چوب استفاده کرد. اما قلم مو حتماً «باید از جنس موی طبیعی باشد.

مانند قلم‌های vinzor که از موی دم سمور ساخته می‌شود و روش کارکرد آن عین روش اول است فقط باید بسیار مراقب باشید که اثر موی قلم بر روی کار نماند؛ و یا با کشیدن قلم بر روی یک محل آن را زخمی نکنید.

معمولاً» از روش دوم بسیار بسیار کم استفاده می‌شود و احتیاج به تجربه بالایی دارد و در ضمن هزینه قلم‌های موی طبیعی بسیار بالاست.

روش سوم لاک الکل کاری با استفاده از پیستوله

 این روش یکی از بهترین و عالی‌ترین نوع اجرا و کارکرد لاک‌الکل هست. در این روش مقدار یک استکان الکل به لاک اضافه نموده و به‌آرامی ظرف محتوی لاک را تکان بدهید تا لاک خوب حل شود. سپس محصول را از صافی گذرانده و داخل پیستوله بریزید و از فاصله ۲۰ سانتی و با فشار باد ۳۰psi لاک را به کار بپاشید.

 درصورتی‌که در زمینه کار با پیستوله تجربه ندارید، ما در آیچوب آموزش کامل اجرای رنگ با پیستوله سه تنظیم را با شما به اشتراک گذاشته‌ایم.

 توجه داشته باشید اگر فاصله کمتر باشد موجب چروک شدن لاک می‌شود و اگر چنانچه فاصله زیادتر باشد پوست تمساحی می‌شود. در ادامه یک دست محلول را به کار پاشیده و بعد از ۲۴ ساعت سنباده‌کاری کنید و در مرتبه دوم لاک را اسپری کنید.

 برای بار سوم سنباده‌کاری کنید و بعد لاک‌الکل را با پیستوله اجرا کنید. بعد از گذشت ۲۴ ساعت دستمالی را آغشته به پارافین کرده و بروی سطح کار بکشید.

 اندازه یک لیوان الکل باید اضافه‌تر به لاک اضافه شود تا از دهانه پیستوله خارج شود و این مسئله حتماً مدنظر قرار گیرد.

 مزیت این روش این است که مشکلات زخمی‌شدن لبه لبه شدن و ناهموار شدن سطح کار نیز وجود ندارد. در این حالت تمامی مشکلات و معایب روش‌های قبل آسوده می‌شوید تا زیباترین نتیجه ممکن را از این طریق در اختیار داشته باشید.

 در ضمن برای حصول اطمینان از کیفیت لاک لازم است بدانید که لاک اصل هندی با سرعت بسیار بالایی در آمونیاک حل می‌شود.

 در ادامه تصاویری از نمونه کارهای بازسازی درب خانه لاجوردی در کاشان که توسط اساتید به روش لاک الکل بازسازی شده است را مشاهده می‌فرمایید.

منبع: آیچوب