یکی از دستگاه‌های مهم و لازم در کارگاه‌های صنایع چوب، گندگی است. به عبارتی می‌توان این دستگاه را در میان اره فلکه و اره میزی یا سه‌کاره، دستگاهی دوست‌داشتنی دانست. شاید به این خاطر باشد که استادکار فقط با تنظیم درست دستگاه، باید منتظر یک چوب صاف و یکدست باشد. چون عمل حرکت و رندیدن چوب را خودکار انجام می‌دهد و شما فقط باید به دستگاه، خوراک دهید.
پس از توضیحات بالا باید به معرفی بیشتر این دستگاه بپردازیم. معمولاً گندگی در مرحلهٔ آخر مربوط به ساخت یک قطعه چوبی به کار می‌رود. ابتدا الوار به‌وسیلهٔ رنده میزی، یا همان دستگاه‌های سه‌کاره موجود در کارگاه‌های نجاری، یک نر و یکرو می‌شود سپس به‌وسیله اره نواری به اندازه‌های دلخواه برش داده می‌شود و پس از آن با استفاده از گندگی، چوب بریده‌شده به‌صورت صاف و یکنواخت تراشیده می‌شود.
دستگاه گندگی نجاری از بخش‌های مختلف تشکیل‌شده است که به معرفی هر یک از این بخش‌ها می‌پردازیم.
در این نوشته به دستگاه‌های گندگی نجاری تمام‌خودکار و با تنظیمات حرفه‌ای نمی‌پردازیم و هدف ما در این آموزش معرفی گندگی‌های معمول در کارگاه‌های نجاری است.
این دستگاه هم مانند اره فلکه و سه‌کاره در مدل‌های سه فاز و تک فاز موجود است. مدل‌های سه فاز به‌مراتب از قدرت و سرعت بیشتری برخوردار هستند و شما پس از کار کردن با این مدل‌ها به تفاوت‌های آن پی خواهید برد. پس اگر کارگاهی دارید که مجهز به برق سه فاز است، حتماً از مدل‌های سه فاز استفاده کنید.
ماشین‌های گندگی از نظر هدایت صفحه و تنظیم آن به دو گروه تقسیم می‌شود:
ماشین گندگی با بالابر خودکار (تنظیم صفحه خودکار)
ماشین گندگی با بالا بر دستی
در نوع اول، صفحه‌ی تنظیم ضخامت تنها با استفاده از دو دکمه به حرکت در می‌آید، یکی صفحه را بالا برده و دیگری آن را پایین می‌آورد. به این وسیله اندازه‌ی مورد لزوم تنظیم می‌شود؛ در این ماشین‌ها بالابر دستی نیز وجود دارد تا وقتی بالابر خودکار از کار می‌افتد یا نیازی به استفاده از آن نیست، مورد استفاده قرار گیرد. در نوع دوم، بالابر با دست حرکت کرده و صفحه را به‌اندازه‌ی لازم، بالا یا پایین برده و تنظیم می‌کند.
ابتدا به معرفی بخش‌های بیرونی دستگاه می‌پردازیم.
کلید خاموش و روشن:
این کلید تقریباً در هر دستگاهی وجود دارد و نیاز به بحث بیشتر در این مورد نیست.
اهرم تنظیم ارتفاع:
در همهٔ دستگاه‌های صفحه‌ای متحرک وجود دارد که با چرخاندن اهرم موجود در روبروی دستگاه، قادر خواهید بود اندازه صفحه را بر اساس نیاز خود تغییر دهید و مقدار باری که نیاز دارید از روی چوب برداشته شود را مشخص نمایید.
نشانگر:
در همهٔ دستگاه‌ها نشانگر مندرجی وجود دارد که فاصله صفحه تا تیغه را نمایش می‌دهد. به عبارتی قبل از روشن کردن دستگاه باید اندازه صفحه گندگی را بر اساس نیاز خود، تنظیم کنید.
اهرم قفل کن صفحه:
قبل از چرخاندن اهرم تنظیم ارتفاع، باید اطمینان حاصل کنید که اهرم قفل کن دستگاه باز باشد و صفحه امکان حرکت داشته باشد. پس اهرمی که در سمت چپ پیچ تنظیم ارتفاع وجود دارد، برای ثابت نگه‌داشتن فاصلهٔ تیغه تا صفحه به کار می‌رود. چون در اثر لرزش دستگاه امکان چرخیدن پیچ تنظیم ارتفاع وجود دارد. به همین جهت اگر به ارتفاع موردنظر خود رسیده‌اید، حتماً با استفاده از این اهرم، صفحه را ثابت نگه دارید. با چرخاندن اهرم به سمت چپ، صفحه را آزاد خواهید کرد و با چرخاندن اهرم به سمت راست، صفحه قفل می‌شود.
اهرم کنترل سرعت:
اهرم دیگری هم معمولاً در گندگی وجود دارد که به‌صورت نیم دور حرکت می‌کند. این اهرم به گیربکس گندگی متصل است و سرعت گردش غلطک رانش به جلو را تنظیم می‌کند. این حرکت به دو صورت آرام و تند صورت می‌پذیرد.
اهرم ترمز پیشروی قطعه:
در برخی گندگی‌های حرفه‌ای‌تر، اهرمی وجود دارد که به‌صورت ترمز عمل می‌کند و از حرکت چوب به سمت جلو، جلوگیری می‌کند این اهرم بانام ((ترمز پیشروی قطعه)) به کار می‌رود.
یک مثال: گاهی وقت‌ها پیش می‌آید سطح چوب ناهموار است در برخی قسمت‌ها ضخامت چوب بسیار زیاد می‌شود و دستگاه توانایی رندیدن بخش ضخیم را نخواهد داشت. به همین منظور برای جلوگیری از فشار آمدن به دستگاه، از ((ترمز پیشروی قطعه)) استفاده می‌شود.
پیشنهاد آیچوب:
معرفی رنده گندگی SCM FS 7 Invincible
تا به اینجای کار در مورد قسمت‌های بیرونی دستگاه اطلاعاتی در اختیار شما قراردادیم.
بدنهٔ گندگی نجاری هم مانند اره فلکه نجاری، از جنس چدن است و همان‌طور که میدانید بدنهٔ چدنی وزن بالا دارد و دستگاه را در جای خود میخکوب می‌کند. با این حساب در اثر لرزش‌ها، دستگاه به دو طرف حرکت نمی‌کند.
در زیر این بدنه چدنی و آهنی، تجهیزاتی وجود دارد که در این قسمت به معرفی این بخش می‌پردازیم.
گندگی نجاری به‌غیراز بدنه چدنی آن از قسمت‌های فلزی تشکیل‌شده است که با پیچ به بدنه متصل شده‌اند. هر یک از این بخش‌ها را برای دسترسی بهتر به زیر گندگی می‌توانید جدا کنید و به محتویات داخل دستگاه دسترسی داشته باشید.
از قسمت بالا شروع می‌کنیم. درپوش بالا را بازکنید تا غلطک ها و توپی و تیغه‌ها را مشاهده کنید. معمولاً این بخش از دستگاه برای سرویس‌کاری، گریس کاری و تعویض تیغه‌ها باز می‌شود.
همان‌طور که در تصویر می‌بینید، این بخش از چند قسمت تشکیل‌شده است.
حفاظ شانه‌ای:
این شانهٔ فلزی و متحرک، مانع از پس زدن چوب، گره‌های شکسته شده و چوب‌های شکسته شده می‌شود. چون اگر این قطعه‌ها به عقب پرتاب شود، موجب آسیب جدی به نجار خواهد شد.
غلطک شیاردار:
این غلطک در کنار حفاظ شانه‌ای وجود دارد و چوب را به جلو هدایت می‌کند. این غلطک در دو طرف به فنرهایی متصل است که بر اساس اندازه چوب و پستی و بندی‌هایی که ممکن است در سطح چوب وجود داشته باشد، تغییر ارتفاع می‌دهد.
توپی تیغه:
یکی از مهم‌ترین قسمت‌های دستگاه گندگی است که نقش رندیدن چوب را به عهده دارد. در دو طرف توپی، کفشک‌هایی وجود دارد که پوشال را به سمت بیرون هدایت می‌کند.
غلطک ساده کشنده:
این غلطک فلزی صیقلی است و چوب را به بیرون هدایت می‌کند.
یکی از مهم‌ترین آموزش‌های کار با دستگاه گندگی نجاری، آموزش تنظیم تیغه‌های توپی است که بسیار مهم و نیازمند و اطلاعات کافی در این زمینه است. تلاش می‌کنیم در آینده و به‌صورت برنامه‌ریزی شده، به این مبحث بپردازیم.
پس‌ازاین بخش، بهتر است قسمت کناری دستگاه را معرفی کنیم. معمولاً در سمت چپ دستگاه دربی وجود دارد که با پیچ‌دستی مهارشده و به بدنه چسبیده است. دستگاه را از برق خارج کنید و درب را بازکنید. همان‌طور که می‌بینید تسمه و زنجیر گیربکس به توپی‌ها نمایان است.
تسمه‌ها به توپی متصل شده و زنجیر، به غلطک های عقب و جلو متصل شده است.
موتور گندگی:
الکتروموتور ماشین‌های گندگی، تک فاز یا سه فاز بوده و دارای قدرتی بین ۴ تا ۱۰ اسب بخار می‌باشند که این، به عرض صفحه‌ی گندگی بستگی دارد. به این نکته باید توجه داشت که در هنگام بار دادن به ماشین، به عرض چوب و سختی آن توجه کرد تا فشار بیش از اندازه به الکتروموتور وارد نیاید.
ازآنجایی‌که توپی نیاز به دور بالایی دارد، از تسمه برای اتصال آن به موتور استفاده‌شده است و با توجه به اینکه غلطک ها به‌آرامی باید حرکت کنند، از زنجیر استفاده می‌شود. قدرت در غلطک ها بسیار مهم است. غلطک ها باید آن‌قدر قدرت داشته باشند که به‌راحتی یک الوار ۶ متری را به حرکت درآورند. به همین خاطر است که در دستگاه گندگی نجاری از گیربکس استفاده می‌شود.
سرویس و نگهداری:
گندگی نجاری هم مانند هر دستگاه دیگر، نیاز به سرویس و نگهداری دارد. نکات مهم در زمان استفاده از گندگی را به‌صورت تیتروار توضیح می‌دهیم.
حتماً غلطک ها، توپی و قسمت‌های گریس خور را طبق دستورالعمل کارخانه، گریس کاری کنید. حتماً با استفاده از بادپاش گردوغبار و پوشال را به بیرون برانید.
برای از بین بردن صمغ درخت و شیره‌های چسبناک، از گازوییل استفاده کنید. گازوییل به تیغه‌ها و بدنه گندگی آسیب نمی‌رساند و مانع از زنگ‌زدگی تیغه‌ها و توپی می‌شود.
تسمه‌ها و زنجیر را به‌صورت دوره‌ای کنترل کنید.
در هنگام کار با دستگاه حتماً از عینک، ماسک و دستکش استفاده کنید.
زمانی که دستگاه روشن است، هیچ‌گاه دست خود را به سمت توپی و غلطک ها نبرید.
این بود توضیحات کلی در مورد دستگاه گندگی نجاری که خدمت شما ارائه کردیم. در آموزش‌های بعدی دستگاه‌های بیشتری را معرفی خواهیم کرد. همچنین سعی می‌کنیم کار با این دستگاه را به شما آموزش دهیم.
پیشنهاد آیچوب:
دلیل گیر کردن چوب در گندگی نجاری چیست و روش حل این مشکل چیست؟
با ما در آیچوب همراه باشید و هرروز مطالبی جدید دریافت کنید.
سلام.
تشکر از سایت مرجع و اطلاعات فوق‌العاده شما. چقدر خوب که این سایت هست.
من به تازگی رنده گندگی فمی ۲۵ سانت خریدم و مدت کوتاهی استفاده کردم، کمتر از ۲ هفته و به دفعات محدود. اما الان روی سطح چوب شیار میندازه. و دقت که کردم، تیغه رنده دندانه دار شده و آسیب دیده.
۱- به نظر شما این مشکل به چه دلیل رخ داده و چرا به این سرعت تیغه آسیب دیده؟
۲- آیا تیغه قابلیت اصلاح داره یا باید تیغه جدید بخرم؟
درود بر شما
اگر از اول مشکل نداشت، احتمالا چوب حاوی میخ یا هر جسم سخت دیگه ای بود و تیغه خراب شده
اگر تیغه قابل تیز شدن هست، باید بدید تیز کنند
تیغه ها دو نوع هستیند (چاقویی و ژیلتی)
از فروشنده بپرسید و یا اینکه خودتون بررسی کنید
در واقع خودتون باید تشخیص بدید
سلام من به تازگی ی دستگاه گندگی کارگاهی خریدم وقتی چوب رو میدم داخل دستگاه به جای اینکه صاف تیغ خورده تحویل بده اثر پوشالی رو چوب هک میشه و فکر میکنم پوشالی ها هنگامی که توسط رنده از چوب جدا میشن ریخته میشه رو چوب و میره زیر غلطتک دوم (غلطک صاف) و با فشاری که غلطتک ایجاد میکنه اثر پوشال روی چوب میافته چکار باید کرد؟
دقیقا درسته
مشکل اینجاست که پوشال درست از دستگاه خارج نمیشه
یا ساختار خروجی مکنده مشکل داره
راهکار سریع اینه که با مکنده پوشال ها رو مکش کنید تا دوباره زیر غلتک نره
باسلام
من دنبال یه دستگاه گندگی ایرانی هستم میخاستم راهنماییم کنین ک چه مارکی رو بخرم اصفهان بهتره یا تبریز؟
لطفا درموردش راهنماییم کنین ممنون
سلام سید بزرگوار
در برند های ایرانی هیچ مداومت و ثباتی وجود نداره
به همین خاطر پیشنهاد می کنیم تشریف ببرید تهران / خیابان کارگر جنوبی و حضوری دستگاه رو مشاهده و بررسی کنید.