گشتی در کارگاه نجاری استاد محسن رضایی؛ دلواپسی های یک نجار (+ویدئو مصاحبه)

کارگاه گردی شماره دو آیچوب در کارگاه نجاری استاد محسن رضایی انجام شد. با گشتن در کارگاه جناب آقای رضایی از تجربه چندین ساله ایشان استفاده کردیم و گفتگوی جذابی با ایشان داشته‌ایم.

اگر در نظر دارید به زودی کارگاه نجاری راه اندازی کنیم و یا اینکه یک نجار قدیمی هستید و در نظر دارید از تجربیات نجارهای موفق استفاده کنید، پیشنهاد ما نشستن پای صحبت‌های استاد رضایی و دیدن ویدئو گفتگو آیچوب با ایشان است.

شما از سه روش امکان دسترسی به این گفتگو را دارید. بخش کوتاهی از این گفتگو به صورت متن در همین نوشته منتشر شده است. همچنین فاصل ویدئویی و صوتی این گفتگو هم قابل مشاهده و دانلود است. پیشنهاد می‌کنیم این گفتگو را از دست ندهید و از دیدن آن لذت ببرید.

تماشا ویدئو مصاحبه با استاد محسن رضایی

تماشا این ویدئو در برخی اپراتور ها با ترافیک نیم بها محاسبه می شود!

پادکست مصاحبه با استاد رضایی

چه چیزی باعث شد تا به صنعت چوب علاقه‌مند شدید و چطور وارد این صنعت شدید؟

از دوران کودکی و زمانی که کلاس چهارم ابتدایی بودم پدر بنده کارگاه نجاری و دفتر فروش درب داشتند. آن زمان به کار کردن با اره مویی علاقه‌مند شدم و طرح حیوانات و کودکانه‌ای با اره مویی درست می‌کردم و همراه با پدرم در کارگاه مشغول به کار می‌شدم. در سن ۱۶ سالگی به دلیل علاقه شدید به نجاری برای اینکه بتوانم رنگ‌بندی چوب را بهتر بشناسم یک دوره معرق گذراندم.

همین موضوع رنگ چوب من را به صنعت نجاری بیشتر علاقه‌مند کرد تا بتوانم با همین رنگ‌بندی طبیعی چوب چیزهای خاص بسازم. این اولین اولویت برای من بود که توانستم در سال ۸۴ بزرگ‌ترین تابلو معرق جهان را که دعای توسل بود را به ثبت برسانم، سال ۸۵ دوباره رکورد خودم را شکاندم که الان هر دو کار به مسجد جمکران هدیه داده شده است.

پیشنهاد آیچوب:

ساخت زیورآلات چوبی | گفتگوی آیچوب با استاد محمد حسین مقدم

لطفاً در مورد این دو تابلو بیشتر توضیح دهید

در مورد این ۲ تابلو وقتی نوجوان بودم برای مطرح‌شدن بین استاد کارها تابلو را شروع کردم. قبل از من استاد توانا تابلو ساختند که به صورت مونتاژی بوده که الان در مشهد، موزه امام رضا نصب شده است؛ ولی این برای من یک چالش بزرگی بوده که بتوانم آن را به صورت یک پارچه انجام دهم.

از ساخت معرق تا قاب آن، قابش ۶۰ سانتیمتر فریم ابزار دارد که آن موقع در نجاری یک مقدار پیچیده و سخت بود. با ابزارهای محدودی که وجود داشت و ۷۳۰ کیلوگرم هم وزن تابلو شد که اندازه آن ۴ متر و ۲۰ سانتیمتر در ۲ متر و ۱۶ سانتی‌متر بوده است.

سال بعدش شروع کردم به ساخت یک تابلوی بزرگتر که با متن زیارت عاشورا که رکورد خودم را جابه‌جا کردم با اندازه ۵ متر در ۳ متر و آن را هم هدیه دادم و بنا به دلایلی از کارهایم به خوبی استقبال نشد و باعث شد که کمی از دنیای هنری کمی فاصله بگیرم.

چون خیلی علاقه داشتم که تابلوهایم را در نمایشگاه بین‌المللی به نمایش بگذارم در کنار استادهای مطرح و بزرگ بتوانم کاری انجام دهم که با ورود تابلوهای من در نمایشگاه به دلیل این که از آیات قرآن گرفته نشده بود موافقت نکردند.

این موضوع ادامه داشت تا سال ۸۶ با همراه با برادرم با یک شکستی مواجه شدیم که باعث شد کارگاهمان را جمع کنیم، اما طی مدتی به دلیل اینکه کارهای قوی و خاصی انجام می‌دادیم و سفارش‌های زیادی که دریافت می‌کردیم باعث شد با همان سرمایه کمی که جمع کرده بودیم دوباره کارگاه را راه بی اندازیم.

مجموعه شما در چه زمینه‌ای فعالیت دارد؟

مجموعه ما کلاً تولید کننده کارهای ساختمانی است مثل درب، کابینت، کمد و … که هم به سبک مدرن هم کلاسیک کار می‌کنیم. در کنارش به دلیل اینکه خودم به کارهای هنری خیلی علاقه‌مندم ۴ سال هست که به طور مداوم کارهای خلاقانه انجام می‌دهم که به صورت یک مارکت کلی بتوانیم یک شو روم راه اندازی کنیم.

برنامه شما برای فروش محصولات چوبی چیست؟

فعلاً مشغول نمونه سازی هستم تا الان بالای ۱۰۰ مدل محصولات مختلف انجام دادم که یک سری رنگ شده و یک سری به صورت خام هستند و قرار است همگی به صورت یکجا به نمایش گذاشته شود و بعد از آن سبک‌های مختلف کاری هم به مجموعه اضافه می‌شود.

آیا دنبال سبک خاصی هستید؟

تعریف سبک برای من چیز دیگری است، وقتی درگیر کارهای نجاری باشید، شروع کار تماماً به سلیقه مشتری است مشتری می‌خواهد شما چه کاری را انجام دهید، ولی به یک جایی می‌رسید که این شما هستید به مشتری کارهای خوب را پیشنهاد می‌دهید.

وقتی علاقه به چوب داشته باشید، دیگر خودتان نمی‌توانید تصمیم بگیرید، این چوب است که برای شما تعیین تکلیف می‌کند، مثلاً چوبی که قرار بود زهوار درب شود تبدیل به یک گلدان نفیس شد. برای همین سبک ثابتی وجود ندارد همه آن به خلاقیت آدم مربوط می‌شود در واقع از چوب برای ساختنش الهام می‌گیرم.

پیشنهاد آیچوب:

مهاجرت کاری به استرالیا با حرفه نجاری | گفتگو با بابک راد نجار ساکن استرالیا

پروسه ساخت محصولات چوبی چگونه است؟

در واقع هر دو آن به دلیل اینکه دنبال یک طرحی هستم؛ اما طرح دیگری می‌بینم که با یک چوب دیگر خیلی خوب می‌شود برای همین خط فکر من را عوض می‌کند. فکر می‌کنم خاصیت چوب این است، چون طرح‌های من هیچ‌وقت تکراری نیستند و همیشه خودم را با چالش‌های جدید روبه‌رو می‌کنم.

به ابزار قدیمی علاقه دارید؟

تعریف ابزار خیلی جامع است، هرکسی باید آن را دیده باشد، لمس و درک کرده باشد و از آن خروجی خوبی گرفته باشد که بتواند با آن ارتباط برقرار کند. من توانستم با این موضوع خیلی خوب ارتباط برقرار کنم و اینکه می‌بینم یک ابزار چقدر می‌تواند کمک کند تا به ایده‌هایمان زودتر برسیم.

ترجیح من این است که از تمام ظرفیت ابزار استفاده کنم که بتوانم راهکارهای راحت، بی خطری را در نظر بگیرم تا کارهای خوبی ارائه دهم و همه این‌ها به علاقه مربوط می‌شود. من از گذشته ابزارهای زیادی جمع کردم و با ابزارهای امروزی مقایسه می‌کنم که در قدیم با چه سختی‌های روبه‌رو می‌شدند و امروز همان ابزار چقدر راحت و کاربردی‌تر شده است.

من کلکسیونی از ابزارآلات آنتیک دارم و به بخشی از زندگی من تبدیل شده است که به مدت ۶ سال است که مشغول جمع آوری آن هستم و هدفم این است که در ۲ سال آینده یک موزه ابزارآلات با موضوع نجاری و مکانیکی داشته باشم تا دیگران هم از این بازدید استفاده و لذت ببرند.

دوست داشتنی‌ترین برند ابزاری که دارید از نظر شما کدام است؟

وقتی کسی کلکسیون ابزار داشته باشد نمی‌تواند یک مورد را انتخاب کند،؛ اما تا به امروز برند استنلی (Stanley) را دوست دارم به دلیل اینکه این کمپانی از زمان قدیم تا به امروز بیش از ۱۵۰ هزار محصول متنوع تولید کرده است. استنلی برای هر کاری ابزار خاصی را طراحی کرده مخصوصاً در صنف نجاری ابزارهای خوبی مثل ابزار اندازه گیری دقیقی دارد و برای من این موضوع همیشه جذاب بوده است.

از ابزارهای دستی مدرن می‌توانم اورفرز و ابزار تخصصی دستگاه CNC را نام ببرم. تمام کارهای خلاقانه‌ی من از ابزار اورفرز ساخته شده است و تعریفی که تا به امروز از اورفرز شنیدم متأسفانه خیلی محدود بوده و من خودم تا الان بیشتر از ۱۰۰ تا کار با اورفرز که در نجاری است استفاده کرده‌ایم. خیلی از نجارها هستند که راحت از این دستگاه می‌گذرند و در حد یک ابزار ساده، پرداخت ساده و … از آن استفاده می‌کنند.

پیشنهاد آیچوب:

گشتی در کارگاه نجاری احسان حاجی نوروزی؛ از ایده تا اجرا (+ویدئو مصاحبه)

از ابزار آنتیک خاطره ای برای ما تعریف کنید لطفا

۴ سال به دنبال رنده دستی خاصی از برند استنلی بودم. درسایت های انگلیسی می‌دیدم که آنتیک بازها آن را دارند و همیشه حسرت آن را می‌خوردم، حتی اسم آن به گوش خیلی از نجارها نخورده بود تا زمانی یک دوست هدیه‌ای به من دادند و دیدم همان چیزی است که ۴ سال تمام به دنبال آن بودم را به من هدیه داده است.

لطفاً در مورد این رنده و کارایی آن توضیح دهید

کارایی این رنده برای پرداخت سطوحی است که به صورت مقعر و محدب است. من از این ابزار به دلیل کمیاب بودن زیاد استفاده نمی‌کنم. این رنده به وسیله یک پیچ رگلاژ می‌شود و خیلی راحت می‌توانید آن را به صورت مقعر و محدب رگلاژ کنید.

به نظر شما ویژگی یک نجار موفق چیست؟

نجاری یک دنیای خیلی وسیع و بی انتها دارد به همین دلیل به این رشته علاقه دارم. کسانی که می‌خواهد وارد صنعت نجاری شوند در درجه اول باید عاشق چوب باشند و دوم اینکه یک سری پایه و اصول اولیه نجاری است که باید در مورد آن اطلاعات کسب کنند.

استفاده درست از ابزار و ماشین آلات، چوب شناسی قوی و ما بقی آن به خلاقیت نجار بستگی دارد. یعنی اینکه وقتی اثری از یک هنرمند می‌بینند پایه اساس از صفر تا صد آن اثر را بتواند در ذهن خود تحلیل کنند.

متأسفانه چیزی که امروزه در کارگاه‌های نجاری می‌بینم این است که از چوب راش و روسی استفاده می‌کنند روی آن را شاپان و آسترهای مختلف می‌زنند. این اصلاً قابل پذیرش نیست. همه جای دنیا از رنگ‌بندی خود چوب استفاده می‌کنند اگر رنگ روشن بخواهند از چوب بلوط، رنگ تیره بخواهند از گردو استفاده می‌کنند.

گاهی وقت‌ها برای این که هنر خودشان را نشان بدهند برای اتصال از رنگ‌های مختلف چوب برای بهتر دیده شدن هنرشان استفاده می‌کنند. کسانی که می‌خواهند به این صنعت راه پیدا کنند حتماً باید از استانداردها اطلاع داشته باشند که کار روی اصول ساخته شود.

مورد بعدی این که طراحی با نرم افزار حداقل اتوکد را بلد باشند تا برای ساخت هر محصول آن را در قالب طراحی انجام دهند تا همه‌ی استانداردها، تناسب‌ها رعایت شود تا خروجی خوبی بگیرند.

بهترین منبع برای یادگیری چیست؟

نجاری اصول اولیه دارد مثل رنده، گندگی، کار کردن با فرز و … که باید اول از همه دستگاه‌ها را بشناسید. هر کسی می‌تواند به هر کارگاهی راه پیدا کند و دستگاه‌ها و خطرات آن را بشناسد و بداند که چه کارهایی می‌تواند انجام دهد.

مثلاً دستگاه اورفرز که در هر کارگاهی موجود است با آن ۱۰ تا کار انجام می‌دهند. در صورتی که این دستگاه قابلیت این را دارد که بیشتر از ۱۰۰ مدل کار انجام دهد و اتصالات خاص با آن زده شود.

چالش‌های پیش روی یک نجار در ایران چیست؟

چالش در نجاری به دو موضوع بستگی دارد، کسانی که تازه می‌خواهند وارد این صنعت شوند و کسانی که از قدیم وارد این صنعت حضور داشتند.

کسانی که می‌خواهند به تازگی وارد این صنعت شوند در درجه اول باید اطلاعات خودشان را قوی کنند که متأسفانه هیچ جا ندیدم که اطلاعات درستی بدهند. بعضی‌ها هم ورکشاپ هایی در ۱۰ جلسه برگزار می‌کنند. کسی در ۱۰ جلسه نمی‌تواند نجار شود. همه این‌ها بستگی به خلاقیت انسان دارد.

نجارهای قدیم چالش‌های خیلی بزرگتری دارند همه‌ی آن‌ها در کارهایشان استاپ کردند و تعداد کمی آمدند هنرشان را به روز کردند آن‌ها چالش بزرگشان این است که کم کم صنعتشان ضعیف می‌شود چون امروزه تقاضا بابت کارهای نجاری هنری است نه کارهای نجاری معمولی مثل تخت قهوه‌خانه یا درب معمولی، همه به دنبال محصولات خاص هستند.

پیشنهاد آیچوب:

چالش های نجاری در زمستان چیست؟ با رطوبت و سرما چه کنیم؟

وضعیت صنعت چوب ایران را چطور می‌بینید؟

وضعیت صنایع چوب ما این‌طور که قابل مشاهده است کسی دنبال پیشرفت نیست فقط در حال تجهیز کردن هستند. خیلی دوستانی را دیدم که ماشین آلات سنگین جدیدی آوردند اما محصولات آنان هیچ تنوعی ندارد. برای کسانی که کارگاه کوچکی دارند و دنبال تنوع و خلاقیت هستند مطمئناً پیشرفتی هم دارند. خیلی از کارگاه بزرگی هم هستند که فقط به صورت یکنواخت تولید می‌کنند و به دنبال خلاقیت و هنری بودن کار نیستند.

ام دی اف کار نجار است یا نه؟

MDF کاری به خاطر اینکه دامنه‌ی محدودی دارد، یک سری از آدم‌ها در مقابل آن جبهه می‌گیرند. در صورتی که در همان بخش MDF هم شما را به راحتی می‌توانید خلاقیت و تنوع داشته باشید.

الان MDF خیلی کمتر استفاده می‌شود و من آینده MDF را روشن نمی‌بینم، البته که در صنعت نجاری هم از MDF خام به صورت زیر کار و پرس روکش طبیعی هم روی آن استفاده می‌شود و تنوع زیادی هم دارد اما برای نمایش کار به دلیل مصنوعی بودن جالب نیست.

چرا اینستاگرام؟

موضوع اینستاگرام برای من اصلاً پررنگ و مهم نبود و به در خواست دوستانم برای در ارتباط بودن برنامه را راه اندازی کردم و به صورت اتفاقی ۲ تا از کارهایم را پست کردم که با استقبال مردم روبه‌رو شدم که منتظر کارهای بیشتری از من بودند.

این باعث انگیزه‌ی من شده بود و هم این که بتوانم کاری کنم تا مردم از گفته‌ها و مراحل کار کردنم استفاده و سودی ببرند و به کسانی که دوست دارند در این رشته فعالیت داشته باشند بهترین آموزش را بدهم تا آن‌ها هم بتوانند محصولات خوبی تولید کنند و پیشرفت کنند.

به این موضوع معتقد هستم که چون این صنعت هیچ بن بستی ندارد هیچ وقت هم تمام شدنی نیست همین الان اشتیاق دارم که چیز جدیدی تولید کنم و بتوانم به دیگران آموزش دهم و خدا هم این توانای را به من می‌دهد که بیشتر یاد بگیرم. این اعتقاد من است. در واقع صفحه اینستاگرام من برای آموزش، اطلاع رسانی و بالا بردن سطح فرهنگ و آگاهی مردم است.

پیشنهاد آیچوب:

چگونه محصولات چوبی خود را در اینستاگرام به فروش برسانیم؟

دوره آموزش نجاری حضوری؟

پارسال خیلی درخواست برای برگزاری ورکشاپ داشتم اما به دلیل اینکه سرم شلوغ بود فرصت نمی‌کردم. هدفم از ورکشاپ این بود که خودم را به چالش آموزش غیر از کارهای کارگاهی بکشانم هم این که بتوانم آن چیزی که در توانم هست به دوستان منتقل کنم. قبلاً هم گفتم این که نجاری را در ۴ یا ۱۰ جلسه آموزش ببینید امکان پذیر نیست.

ورکشاپ من هم ۴ جلسه بود که این ۴ جلسه را چند بخش کردیم؛ اولین بخش آشنایی با ابزارآلات بود که بتوانند همه ابزارآلات را بشناسند، دومین مرحله آشنایی با چوب، نقوش چوب، روش‌های برش چوب و چه چوبی در چه جاهایی کاربرد بهتری دارد. همه این‌ها را دوستان آموزش دیدند.

هدف بر این بود که نجاری خانگی داشته باشند با دستگاه اورفرز کلی کارهای نجاری انجام دادند و بیشتر تمرکز روی بخش اتصالات بود تا بتوانند اتصالات خوبی بسازند چون همه کارهای چوبی نیاز به اتصالات دارد.

خوشبختانه ورکشاپ به خوبی برگزار شد و هدف بر این بوده که دوستان را علاقه‌مند به چوب کنیم و به همه‌ی هنرجوها پیشنهاد دادم که ۵ تا عکس از ایده آل‌هایی که دوست دارید در آینده بسازید را همراه خود داشته باشید و برای هر نفر یک کار را انتخاب کردیم و به آن‌ها قول این را دادم که هر وقت شروع به کار نجاری کردند از اول تا آخر پروژه کمکشان کنم.

آیا دوباره ورکشاپ را برگزار می‌کنید؟

خیلی دوست دارم که این اتفاق بیافتد اما فعلاً درگیری شغلی و تعهدهایم به مشتری زیاد است و مجبورم فعلاً مجموعه را حفظ کنم. به همین دلیل نمی‌توانم قول دهم که به‌زودی این اتفاق می افتد اما تمام سعی خودم را می‌کنم در صفحه اینستاگرامم آموزش کامل رایگان و ترفندها را در اختیار علاقه‌مندان قرار بدهم.

دوست دارید در فضای مجازی چه اتفاق خوبی رقم بخورد؟

یکی از اتفاقات خوبی که دوست دارم دوست دارم بیافتد این است که با دوستان نجار باهم اتحاد داشته باشند. یکی از ضعف‌های بزرگی که در صنعت چوب داریم نداشتن تیم کار گروهی یا همان teamwork است. متأسفانه بیشتر دوستان این چنین فکری ندارند و خود را جدا و برتر از دیگران می‌دانند.

دوست دارم دوستان نجاران از همدیگر حمایت کنند و همدیگر را به بقیه معرفی کنند اگر قرار است رقابتی باشد، رقابت بر اساس کیفیت باشد، این موضوع باعث می‌شود که همه مشتاق شوند و کارهای بهتری تولید کنند و به روز شوند، نه این که برای قوی کردن صفحه خود دیگران را تخریب کنند و این موضوع اذیت کننده است و امیدواریم اتفاقات خوبی در این زمینه رقم بخورد.

خطرناک‌ترین ابزار نجاری از نظر شما کدام است؟

همه دستگاه‌ها خطرات خودشان را دارند مثلاً یک پیچ گوشتی ساده هم می‌تواند خطرناک باشد. مهم این است که آموزش صحیح ببینیم. در ورکشاپی که برگزار کردم بیشترین تمرکز من روی همین موضوع بود که چطوری باید از دستگاه استفاده کنیم که به ما آسیب نزند، چه دستگاهی چه محدودیتی دارد که به آن ورود نکنیم. خیلی از دوستان هستند که کارهای خطرناکی انجام می‌دهند. باید ابزار را بشناسیم تا به درستی از آن استفاده کنیم.

اگر نکته پایانی دارید بفرمایید

خیلی خوشحالم از این که از نجاری به خوبی استقبال می‌شود و خیلی از افراد ورود پیدا کردند مخصوصاً خانم‌ها. خواهشی که دارم این است که همگی سعی کنیم که خلاق باشیم و دنبال این نباشیم که چه کسی چه چیزی تولید می‌کند تا از روی آن کپی کنیم. اگر می‌خواهیم کپی کنیم از طرحش ایده بگیریم و رو به بهبودی‌اش فعالیت کنیم. یک تغییر مثبتی داشته باشیم و کارمان را قوی‌تر کنیم و در آخر همه صاحب سبک مخصوص به خود شویم این موضوع برای من خیلی مهم است.

برای ورود به پیج اینستاگرام استاد رضایی اینجا کلیک کنید

تهیه و تنظیم: آیچوب