مکنده گرد و غبار نجاری چیست و چه مکنده ای مناسب کارگاه شما است؟

مکنده گرد و غبار یکی از ابزارهای مورد استفاده در کارگاه نجاری و مجموعه‌های تولیدی صنایع چوب است. چالش و مسئله‌ای که در تمامی کارگاه‌های نجاری وجود دارد، وجود براده‌های چوب و خاک اره است که در داخل درزهای ماشین‌آلات دیگر رخنه می‌کند.

گرد سنباده کاری و گرد برش کاری چوب باعث ایجاد اختلال در کارکرد ابزار نجاری می‌شود. علاوه بر این، در کارگاه‌های نجاری، گرد و غبار حاصل برش چوب یا سنباده کاری باعث بروز مشکلات تنفسی و پوستی می‌شود.

همین‌طور این خاک اره‌ها و براده‌های چوب به‌شدت قابلیت اشتعال و ایجاد آتش‌سوزی را دارند؛ بنابراین وجود یک دستگاه مکنده گرد و غبار مناسب، بسیار ضروری و حیاتی است؛ چون ایمنی و سلامت افرادی که در آن کارگاه کار می‌کنند را فراهم می‌سازد. در این مقاله سعی بر این است که اطلاعاتی مفید راجع به این دستگاه ارائه شود. با ما در ادامه همراه باشید.

دستگاه مکنده گرد و غبار چیست و کارکرد آن چگونه است؟

دستگاه مکنده گرد و غبار درواقع مکنده‌ای با مکانیسم‌ها و انواع متفاوت است که در کارگاه‌های نجاری گرد و غبار، خاک اره و دیگر ضایعات چوب را با استفاده از آن جمع می‌کنند تا ایمنی محیط کارگاه نجاری فراهم شود. این دستگاه مواد زائد را توسط جریان هوا از طریق لوله‌ای به یک مخزن جمع‌آوری گرد و غبار و خاک اره می‌رساند که بعد این مخزن تخلیه می‌شود.

دستگاه مکنده با توجه به نوع کاربردش و مقدار خاکی که باید مکش کند در مدل های مختلف تولید می شود. عواملی مانند نوع موتور و تعداد کیسه ها و حجم هوای مکش شده تاثیر گذار است.

اجزای تشکیل‌دهنده دستگاه مکنده گرد و غبار نجاری

اجزای تشکیل‌دهنده دستگاه مکنده گرد و غبار شامل: موتور دستگاه مکنده صنعتی، بدنه دستگاه مکنده، سیستم فیلتر دستگاه، سیستم پاک‌کننده فیلترهای دستگاه، مخزن و سیستم جمع‌آوری و دفع گرد و غبار و غیره است. موتور این دستگاه‌های مکنده گرد و غبار نجاری معمولاً از نوع توربینی است و چون قطعات سایشی ندارد، عمر طولانی‌تری نسبت به سایر ابزارهای دارای موتور برقی دارند.

بدنه دستگاه‌های مکنده گرد و غبار نجاری صنعتی تمام فولاد است و بعضی از انواع آن هم به‌صورت مدل‌های ضد انفجار ارائه می‌شوند که با استیل ضدزنگ ساخته شده‌اند. این دستگاه‌ها دوام و طول عمر بالایی دارند و انواع مختلف آن‌ها دارای سیستم‌های فیلتراسیون مختلفی هستند که با توجه به شرایط محیطی و نوع آلودگی، این فیلترها انتخاب می‌شوند.

نوع فیلترها و عملکرد مکنده‌های گرد و غبار

بدون داشتن سیستم فیلتراسیون، عملاً وجود دستگاه مکنده‌ گرد و غبار بی‌فایده است؛ چون در آن صورت دوباره ذرات توسط هوا به محیط بازمی‌گردند. سیستم‌های مکنده گرد و غبار بر اساس نوع عملکرد فیلتراسیون به انواع مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند که در این مقاله به چهار نوع از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

جداکننده‌ های اینرسی

فیلتر های پارچه‌ای

اسکراب ­های مرطوب

رسوب گیر های الکترواستاتیک

جداکننده‌های اینرسی

این نوع دستگاه‌ها از نیروهای سانتریفیوژ، گرانشی و اینرسی برای جداسازی گرد و غبار از هوا استفاده می‌کنند. در این دستگاه‌ها، گرد و غبار به سمتی رانده می‌شود و توسط نیروی گرانش به محفظه جمع آوری گرد و خاک منتقل می‌شوند.

فیلترهای پارچه‌ای

این روش از کارآمدترین روش‌های جمع‌آوری گرد و غبار است که با بازدهی بالاتر از 99 درصد می‌تواند ذرات بسیار ریز را هم جدا کند. در این روش، گرد و غبار از طریق فیلتر شدن توسط فیلترهای پارچه‌ای جدا می‌شوند.

اسکراب­ های مرطوب

این نوع از سیستم‌های مکنده گرد و غبار، برای انجام عمل خود از مایع که معمولاً آب است، استفاده می‌کنند. هر چه تماس مایع با گرد و غبار بیشتر باشد، درصد بازدهی این دستگاه‌ها هم بالاتر می‌رود.

رسوب گرهای الکترواستاتیک

در این دستگاه‌ها از نیروی الکترواستاتیک استفاده می‌کنند. چند الکترود تخلیه با ولتاژ بالا و جریان مستقیم بین الکترودهای جمع‌آوری‌کننده که روی زمین هستند، قرار می‌گیرند. هوای آلوده از طریق راه‌هایی که مابین این الکترودها تعبیه ‌شده‌اند جریان می‌یابد و گرد و غبار مانند سیستم‌های خانگی یونی توسط نیروی الکترواستاتیکی از هوا جدا می‌شود.

پیشنهاد آیچوب:

معایب استفاده از ورق MDF برای ساخت سازه های چوبی چیست؟َ

مزایای استفاده از مکنده گرد و غبار نجاری

استفاده از مکنده نجاری مخصوصاً برای محیط‌های کارگاهی، چه کوچک و چه بزرگ، واجب و ضروری است. بدون استفاده از مکنده‌ها، ذرات و براده‌های چوب و گرد و غبار و سایر مواد زائد تولیدشده در فرآیند نجاری نه‌تنها سلامت کارگران را به خطر می‌اندازد، بلکه به خاطر قابلیت اشتعالی که دارند خطرناک هستند.

گرد و خاک با رخنه در درزهای ابزار نجاری باعث ایجاد خرابی در آن‌ها می‌شود. علاوه بر این‌ها، وجود گرد و غبار و خاک اره و غیره در محل کار باعث کاهش کیفیت کار هم می‌شود، زیرا دید نجار هم در هنگام کار کردن با چوب به‌مراتب کم­تر می‌شود.

یکی دیگر از مزایای استفاده از مکنده گرد و غبار نجاری این است که حمل‌ونقل براده‌های چوب و خاک اره‌ها و غیره به‌منظور بازیافت آن‌ها، راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌پذیرد.

برای تمیز کردن محیط از این مواد زائد، دو راه وجود دارد: اولین راه این است که این مواد را در محل پیدایششان و قبل از رسیدن به مجاری تنفسی، جمع‌آوری و از محیط خارج کرد. دومین راه این‌که بعد از اتمام کار نجاری، این مواد را از محیط خارج کنند.

به‌شدت توصیه می‌شود روش اول به‌کاربرده شود؛ زیرا علاوه بر ایجاد ناراحتی‌های تنفسی و پوستی، بعد از رخنه کردن تراشه‌ها و براده‌های چوب و خاک اره و غیره در گوشه‌کنار کارگاه و درون وسایل و ماشین‌آلات، تمیز کردن آن‌ها سخت‌تر می‌شود.

در صنعت چوب ایران با توجه به استفاده از ضایعات چوب در دیگر صنایع، امکان فروش خاک اره و پوشال و حتی خاک سنباده به دیگر صنایع تبدیلی مانند زغال سازی و ام دی اف سازی و مرغداری ها را خواهید داشت.

فاکتورهای مهم در انتخاب دستگاه‌های مکنده گرد و غبار نجاری

دستگاه‌های مکنده گرد و غبار نجاری در انواع: صنعتی، مرکزی و سالنی و به‌صورت مخزن چهار قلو، دوقلو یا تک‌ قلو و … به فروش می‌رسند. در هنگام انتخاب و خرید دستگاه مکنده گرد و غبار نجاری باید به فاکتورهای زیر دقت کنیم:

* جنس بدنه

* سایز کارگاه نجاری

* قطر لوله جمع‌آوری ذرات

* حجم کیسه‌های جمع‌آوری گرد و غبار

* وجود یا عدم وجود گارانتی و خدمات پس از فروش

* مشخصات فنی دستگاه نظیر حجم مکندگی دستگاه

* نوع گرد و غبار و براده‌های چوب و حجم زباله تولیدشده

* میزان فضای اشغال‌شده توسط مکنده با توجه به فضای کارگاه فرد

* سرعت و حجم مکش دستگاه: حجم مکش در مکنده‌های گرد و غبار کارگاهی کم­تر از ۱۰۰۰۰ متر مکعب بر ساعت است، ولی مکنده‌های گرد و غبار مرکزی حجم مکش بالاتری دارند و به تبع آن صدای بلندتری تولید می‌کنند.

* جنس مخزن جمع‌آوری خاک اره و غیره که می‌تواند: پارچه‌ای، نایلونی، برزنتی و غیره باشد. این کیسه‌ها معمولاً ضدآب هستند. در ضمن، سهولت خارج کردن مخزن هم یک فاکتور اساسی در هنگام خرید دستگاه‌های مکنده گرد و غبار نجاری است.

* هزینه قابل پرداخت: قیمت این دستگاه‌ها بستگی به تک قلو یا دوقلو بودن دستگاه، قدرت موتور، برند و کشور سازنده، داشتن و عدم داشتن گارانتی و نوع گارانتی، اندازه دستگاه، حجم مکش دستگاه، این­که برق مورد مصرف تک فاز یا سه فاز است، تفاوت دارد.

* مشخصات فنی موتور دستگاه: برای خرید دستگاه مکنده گرد و غبار نجاری معمولی فقط به 350 CFM (فوت مکعب در دقیقه) نیاز داریم. دستگاهی با این میزان CFM می‌تواند تراشه‌ها را به‌خوبی جمع‌آوری کند. قدرت 11 اسب بخار یا بیشتر برای دستگاه‌هایی با لوله‌های پی‌وی‌سی مناسب است. حجم مکش دستگاه مکنده گرد و غبار را با بادسنج اندازه‌گیری می‌کنند. البته این دستگاه‌ها در شرکت‌های تولیدی بزرگ و به‌عنوان دستگاه مکنده مرکزی استفاده می‌شوند.

شایان‌ذکر است که هرچه سرعت مکش دستگاه بیشتر باشد، کار جمع‌آوری خاک اره و غیره سریع‌تر انجام می‌شود و هرچه قدرت مکش دستگاه بالاتر باشد، ذرات درشت‌تر به‌راحتی جمع‌آوری می‌شوند.

انواع سیستم‌های مکنده گرد و غبار

در این مقاله چند نوع از سیستم‌های مکنده گرد و غبار نجاری صنعتی به‌اختصار اما مفید، مورد بررسی قرار می‌گیرند.

مکنده‌های تراشه یا گرد و غبار بزرگ

این مکنده‌ها به‌عنوان دستگاه‌های با فشار بالا و فشار پایین (HVLP) شناخته می‌شوند. به‌طورکلی این سیستم‌ها از یک شلنگ بزرگ (قطر 100 میلی‌متر) استفاده می‌کنند. اندازه سوراخ کیسه فیلتر باید درشت باشد تا بتواند حجم بالای هوا را از خود عبور دهد.

با این توصیف، این نوع از مکنده‌ها برای فیلتر کردن گرد و غبار بسیار ریز که یک ماشین سنباده تولید می‌کند، مناسب نیست. این دستگاه‌ها فقط برای استخراج تراشه‌ها یا گرد و غبارهای بزرگ حاصله از کار با اره نواری، اره میزی، اره دورکن، کف رند نجاری و غیره طراحی‌شده‌اند.

علاوه بر این، اضافه کردن یک کیسه فیلتر خوب یا فیلتر کارتریج 1 میکرون می‌تواند عملکرد دستگاه را بهبود بخشد که دستگاه را قادر می‌سازد تا ذرات بزرگ‌تر خاک اره را هم استخراج کند.

پیشنهاد آیچوب:

۸ نکته برای بهبود عملکرد کارگاه نجاری که نادیده گرفته می‌شود!

مکنده‌های گرد و غبار ریز

این نوع از مکنده‌های گرد و غبار معمولاً بیش از 99٪ از زباله‌ها را قبل از عبور از فیلتر کارتریج جدا می‌کنند و عملکرد فیلتراسیون بالایی را ارائه می‌دهند. این دستگاه علاوه بر تراشه و خاک اره، گرد و غبار ریزتر را هم برطرف می‌کند. با استفاده از فیلتر 0.3 میکرون HEPA به‌جای فیلتر یک میکرونی، عملکرد این دستگاه بالاتر می‌رود و ذرات کوچک‌تر تولیدشده توسط MDF را هم جدا می‌کند.

بااین‌حال، در کارگاه‌های کوچک‌تر، این دستگاه‌ها فضای قابل‌توجهی را اشغال می‌کنند. باید توجه داشت که اگر چند کاربر به‌طور هم‌زمان از این دستگاه استفاده می‌کنند، سایز مخزن ذخیره کوچک نباشد.

مکنده‌های گرد و غبار بر پایه خلأ

علاوه بر دستگاه‌های مکنده گرد و غباری که در بالا به آن‌ها اشاره شد، گاهی نیاز است که از مکنده‌ای کوچک‌تر هم در کنار آن‌ها استفاده کرد. این نوع دستگاه مکانیسمی برعکس مکانیسم مکنده‌های تراشه یا گرد و غبار بزرگ دارند. این امر به این معنی است که یک مکنده گرد و غبار بر پایه خلأ، از حجم کم و فشار بالا (LVHP) استفاده می‌کند؛ بدین معنی که با افزایش فشار خلأ، حجم هوای عبوری از دستگاه کاهش می‌یابد.

این دستگاه‌ها قادر به مکش اکثر انواع زباله‌های چوبی هستند، اما کم بودن میزان عبور هوا از طریق این نوع از دستگاه، باعث می‌شود که درصورتی‌که قطر لوله 63 میلی‌متر نباشد، کاربرد آن‌ها را به‌عنوان مکنده اولیه و اصلی نامناسب می‌کند. اگر فیلتراسیون HEPA در دستگاه کار گذاشته شود، سطح عملکرد دستگاه در بهترین حالت قرار می‌گیرد.

مکنده‌های گرد و غبار پورتابل

گاهی اوقات دستگاه‌های مکنده گرد و غبار نجاری در سایز کوچک و به‌صورت قابل‌حمل یا به‌اصطلاح پورتابل ساخته می‌شوند. از مزایای استفاده از این مکنده‌ها این است که: این دستگاه‌ها سبک هستند و به‌راحتی در هر مکان قابل‌حمل هستند و گاهی بعضی از انواع این دستگاه‌ها قابلیت شارژ شدن دارند و در هر مکانی بدون توجه به وجود پریز برق قابل ‌استفاده هستند.

این دستگاه‌ها انواع مختلفی دارند: بعضی از آن‌ها را می‌توان برای پاک کردن داخل خودرو و تمیز کردن قطعات مرتبط با کیس و کیبورد و به‌طورکلی قطعات مرتبط با کامپیوتر و غیره نیز استفاده کرد، اما باید به این نکته توجه داشت که حجم کیسه جمع‌آوری‌کننده این نوع از دستگاه‌ها نسبت به دستگاه‌هایی که در سایز بزرگ و صنعتی هستند، به‌مراتب کوچک‌تر است و برای کارگاه‌های بزرگی که حجم براده‌ها و تراشه‌های تولیدشده در آن‌ها زیاد است، اصلاً توصیه نمی‌شود و کاربرد ندارد.

مکنده‌های گرد و غبار تک قلو

در این نوع از دستگاه‌های مکنده گرد و غبار، فقط یک کیسه مخزن وجود دارد و به‌مراتب قدرت کم­تری نسبت به سایر دستگاه‌های مکنده دارد و توان آن چیزی حدود 2 تا 3 اسب بخار است و فضای ذخیره‌سازی کم­تری هم دارد. این دستگاه‌ها برای کارگاه‌های کوچک‌تر و دستگاه لبه چسبان مناسب است.

مکنده‌های گرد و غبار دوقلو

مکنده‌های گرد و غبار دوقلو، دو کیسه مخزن دارند، پس فضای ذخیره‌سازی‌شان بیشتر است و برای دستگاه‌های سیان سی و یا پنل بر استفاده می‌شوند و قدرتی برابر 3 تا 5/5 اسب بخار دارند.

مکنده‌های گرد و غبار سه‌قلو

اگر از این نوع از دستگاه‌ها استفاده شود، دیگر نیازی به استفاده از دو نوع قبلی نیست. همان‌طور که قابل حدس است، این دستگاه نسبت به دو دستگاه بالایی قدرت موتور و مکش بالاتر و فضای ذخیره‌سازی بیشتری دارد، ولی تمام کارخانه‌ها از این نوع دستگاه تولید نمی‌کنند.

پیشنهاد آیچوب:

ماشین آلات و ابزار مورد نیاز برای راه اندازی کارگاه ام دی اف MDF چیست؟

تفاوت مکنده‌های گرد و غبار با سیستم‌های هواکش و تهویه هوا

همان‌طور که از اسم سیستم‌های هواکش و تهویه هوا پیدا است، این سیستم‌ها صرفاً هوا را جابه‌جا می‌کنند و ذرات بسیار ریز را از محیط کارگاه نجاری دور می‌کنند، ولی دستگاه‌های مکنده‌های گرد و غبار، ذرات سنگین‌تر از هوا را هم از محیط دور می‌کنند.

سخن پایانی

متأسفانه در صنعت چوب ایران دستگاه مکنده جایگاه چندانی ندارد. البته در شرکت‌های بزرگ تولیدی، به خاطر نگرش حرفه ای تر به کار از مکنده استفاده می‌شود؛ اما در کارگاه‌های کوچک و متوسط کم‌تر از دستگاه مکنده استفاده می‌کنند. ما از شما تقاضا می‌کنیم حتی اگر یک کارگاه خانگی نجاری دارید، از مکنده استفاده کنید و از نجاری لذت ببرید.

خوشبختانه در ایران شرکت های تولید کننده زیادی در زمینه تولید مکنده فعالیت دارند و امکان خرید مکنده را با شرایط و آپشن های مختلف خواهید داشت.

نیاز نیست حتماً از مکنده صنعتی تک قلو استفاده کنید. شما می‌توانید با کمک جاروبرقی‌های صنعتی هم گرد و خاک کارگاهتان را تمیز کنید.

گردآوری و تنظیم: آیچوب