مراحل ساخت قنداق تفنگ شکاری و ورزشی از زبان استاد قریشی

 قنداق سازی یکی از زیرشاخه‌های صنایع چوب است. شاید تابه‌حال با این هنر آشنا نشده‌اید و یا اینکه اطلاعات کمی در مورد قنداق سازی داشته باشید.

 به همین منظور قرار ملاقاتی را با استاد قریشی، هنرمند قنداق ساز مازندرانی ترتیب داده‌ایم. ساعاتی در کنار ایشان هم صحبت شدیم و در مورد این هنر و چالش‌های پیش روی یک علاقه‌مند به قنداق سازی گفتگو کردیم.

 استاد قریشی یکی از برترین قنداق سازهای کشور است که قنداق‌های ساخته دست ایشان در میان تیراندازها و به‌خصوص تیراندازهای ورزشی شهرت زیادی دارد. متن پیش روی شما بخشی از گفتگوی ما با استاد قریشی است.

جناب آقای قریشی سلام

پرسش:

لطفاً بفرمایید علاقه شما به قنداق سازی از چه زمانی شکل گرفت؟

 پاسخ: علاقه من به تفنگ از ۶ سالگی و از زمانی که تیراندازی را شروع کردم، شکل گرفت. در محل زندگی ما شکار بخشی از فعالیت‌های اطرافیان ما بود به همین دلیل از کودکی با شکار، اسلحه و شلیک آشنا بودم.

 در واقع علاقه بسیار زیادی به تفنگ و تیراندازی داشتم. ابتدای آشنایی با تفنگ و تیراندازی به شکار روی آوردم و البته الآن خوشحالم که حدود ۶ سال شکار را کنار گذاشتم و شلیک به یک حیوان بی‌دفاع و بی‌آزار را پسندیده نمی‌دانم.

 با تفنگ و تیراندازی همیشه همراه بودم تا اینکه در رشته مهندسی مکانیک قبول شدم؛ اما باتوجه‌به علاقه بسیار زیادی که به موسیقی داشتم، رشته موسیقی را تا مقطع کارشناسی ادامه دادم.

 پس اتمام دوره تحصیل اقدام به تأسیس مؤسسه آموزش موسیقی کردم که متأسفانه موفق به دریافت مجوزهای لازم نشدم. باتوجه‌به فعالیت پدرم در شغل قنداق سازی و آشنایی من از کودکی با این حرفه و استعدادی که درزمینهٔ کار با چوب داشتم، به پیشنهاد پدر قنداق سازی را به‌عنوان یک حرفه ادامه دادم.

 حدود ۸ سال در کنار پدر کاملاً جدی به فراگیری ساخت قنداق پرداختم و حدود ۸ سال است که پس از بازنشستگی پدر به‌صورت مستقل قنداق سازی را ادامه دادم.

 پس از استقلال در کار، سه سال پیاپی در نمایشگاه‌های ((تجهیزات شکار، تیراندازی و گردشگری)) شرکت کردم و در این فضا با اساتید و مشتریان جدید آشنا شدم.

 فضای نمایشگاه فرصت مناسبی بود تا مشتریان خارج از استان هم از کیفیت قنداق‌های چوبی ساخته شده توسط من خوششان بیاید و امروز بخش زیادی از مشتریان من از سایر استان‌ها هستند.

 نقطه عطف در کار من زمانی شکل گرفت که ورزش‌های تیراندازی مانند تراپ و اسکیت در ایران رونق گرفت و برخی مشتریان سفارش ساخت قنداق برای تفنگ‌های ورزشی داشتند.

 باتوجه‌به تجربه‌ای که در تیراندازی داشتم تلاش کردم استانداردهایی برای ساخت قنداق باتوجه‌به شرایط بدنی و سبک تیراندازی هر فرد، طراحی کنم و بسازم. خوشبختانه قنداق‌های ساخت بنده موردتوجه فعالین این حوزه قرار گرفت.

 امروز افتخار بنده هست که در مسابقات تیراندازی آسیایی ۷ نفر از ۱۰ نفر اعضای تیم ملی تیراندازی از قنداق‌های ساخت من استفاده می‌کنند. به همین دلیل بیشتر تمرکز خود را در سالیان اخیر برای ساخت قنداق ورزشی قرار دادم.

پرسش:

یک علاقه‌مند به قنداق سازی باید چه توانایی‌هایی داشته باشد؟

پاسخ: یک قنداق ساز باید ۴ مهارت را با خود به همراه داشته باشد.

قنداق ساز باید نجار خوبی باشد

کسی که با نجاری آشنا باشد، می‌داند چگونه با چوب، ابزار نجاری و دستگاه‌های این صنعت کار کند. همچنین شناخت انواع چوب، روش خشک کردن چوب و بررسی کیفیت چوب هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

پیشنهاد آیچوب:

انواع چوب موجود در ایران + خصوصیات ویژه هر چوب

قنداق ساز باید دید حجمی خوبی داشته باشد

 درک تصویری در قنداق سازی بسیار مهم است. اینکه بدانید وضعیت ظاهری قنداق چگونه خواهد بود و همچنین ابعاد موردنیاز برای ساخت قنداق به چه صورت هست، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 قطعات بدنه اکثر تفنگ‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و قنداق ساز با دیدن این بخش‌ها باید تصور کند که جایگاه این بیرون‌زدگی‌ها و فرو رفتگی‌ها بر روی چوب چگونه خواهد بود. همچنین فضای مورد نیاز برای قطعات متحرک چگونه باید ایجاد گردد.

 اشتباه در قنداق سازی معنا ندارد و در صورت هرگونه اشتباه محاسباتی باید قنداقی جدید از نو ساخت.

 

قنداق ساز باید استانداردهای قنداق سازی را بداند

قنداق سازی یکی از زیر مجموعه‌های صنعت چوب است. قنداق سازی با نجاری متفاوت است و برای ورود به این بخش از صنعت چوب، باید به‌صورت اختصاصی قنداق سازی را بیاموزید.

قنداق باید خوش فرم ساخته شود. قنداق باید به‌گونه‌ای ساخته شود که در زمان تیراندازی خطوط نشانه روی، درست در جلوی دید تی انداز قرار گیرد؛ یعنی تیراندازی نباید انرژی زیادی برای تنظیم تفنگ با استایل بدنی خودش مصرف کند.

به‌عنوان مثال در ورزش تیراندازی تراپ و اسکیت (Trap – Skeet)، تیرانداز باید ۱۲۵ تیر شلیک کند. حتی در فینال المپیک تعداد شلیک‌های موفق بین ۱۲۴ تا ۱۲۵ عدد است. در ادامه بیشتر در این مورد توضیح خواهیم داد.

قنداق ساز باید رنگ کاری چوب را بشناسد

 مرحله پایانی ساخت قنداق، اجرای رنگ بر روی آن است. رنگ‌های اجرایی بر روی هر قنداق باتوجه‌به نوع کارایی و شرایط استفاده از آن، متفاوت است.

 همچنین شاید یکی از مشتریانم رنگ به‌خصوص مد نظرش باشد و این وظیفه قنداق ساز است که رنگ کاری را بر اساس سفارش مشتری و در بهترین حالت انجام دهد.

قنداق ساز باید تیر انداز خبره‌ای باشد

یکی مهم‌ترین توانایی‌های قنداق ساز، مهارت بالا در تیر اندازی، شناخت انواع اسلحه، طرز کار آن‌ها و استانداردهای این حوزه است. اگر قنداق ساز تیرانداز ماهری نباشد، نمی‌تواند برای برترین تیراندازها قنداق بسازد!

پرسش:

چرا ساخت قنداق دستی و اختصاصی در بین تیراندازهای حرفه‌ای اهمیت دارد؟

 پاسخ: در رشته‌های تیراندازی با اهداف پروازی سلاح‌های متنوع و باقیمت‌های کم‌وزیاد وجود دارد. قیمت تفنگ‌های ورزشی از ۵ میلیون ساخت ترک تا ۸۰ میلیون ساخت ایتالیا متفاوت هست.

 مباحث فنی در قدرت و کیفیت تفنگ بخشی از قابلیت‌های یک تفنگ مناسب است؛ اما قطعهٔ مهم در تفنگ‌های ورزشی قنداق آن است. اگر قنداق با بدن و سبک تیراندازی ورزشکار متناسب نباشد، با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد.

 اجازه دهید بیشتر توضیح دهم:

 مسابقات تیراندازی در ۵ راند ۲۵ تیر برگزار می‌شود. حالا تصور کنید اگر قنداق با لوله و بدن تیرانداز متناسب نباشد، تیرانداز باید فشار بسیار زیادی را برای تنظیم تفنگ با بدن خود و شلیک دقیق تحمل کند.

 اگر قنداق مناسب هر تیرانداز نباشد، نهایت ورزشکار می‌تواند در سه راند این فشار را تحمل کند و در راندهای بعدی تمرکز او از دست خواهد رفت. به همین دلیل است که در بین تیراندازهای به نام جهان، سفارش و ساخت قنداق دست ساز مرسوم هست.

پرسش:

مراحل سفارش تا ساخت قنداق به چه صورت هست؟

 پاسخ: سفارش برای ساخت قنداق به دو صورت انجام می‌پذیرد. اگر مشتری امکان حضور در کارگاه نداشته باشد، تفنگ و قنداق، ویدئو نحوه شلیک، عکس مربوط به نحوه ایستادن در حالت نشانه‌گیری و شلیک، اندازه قد و دستان و دیگر اطلاعات را ارسال می‌کنند.

 من باتوجه‌به تجربه و اطلاعات ارسالی اقدام به ساخت قنداق می‌کنم که در این حالت حدود ۸۰ درصد به قنداق استاندارد ایشان نزدیک خواهد شد. البته شاید کاملاً مورد قبول مشتری باشد؛ اما حالت استاندارد این است که مشتری قنداق را به‌صورت حضوری پرو کند.

 در حالت دوم مشتری در کارگاه حاضر می‌شود و ما ساخت قنداق، اندازه‌گیری‌ها، فرم قنداق و دیگر موارد را در چندین نوبت با مشتری چک می‌کنیم و اصلاحات را در چند مرحله انجام خواهیم داد تا به نتیجه دلخواه برسیم. به عبارتی می‌توان گفت قنداق مانند کت و شلوار پرو و ساخته خواهد شد. این پروسه بین سه تا چهار روز زمان می‌برد.

پرسش:

انتخاب طرح و استایل قنداق چگونه است؟

 پاسخ: طرح و شکل قنداق باتوجه‌به نوع تفنگ، نحوه قرار گیری بدنه تفنگ و مهارت تیرانداز متفاوت هست. معمولاً برای تیراندازهای مبتدی از قنداق‌های ساده استفاده می‌شود و پس از اینکه استایل نهایی و نحوه در دست‌گرفتن تفنگ بر اساس تمرین‌های مربی و تجربه تیرانداز مشخص شد، می‌توان قنداق حرفه‌ای متناسب با استایل انگشتان تیرانداز ساخت.

 از طرح‌ها رایج برای قنداق‌های تفنگ گلوله زن می‌توان به طرح‌هایی مانند طرح کلاسیک، طرح باواریا، طرح مونت‌کارلو، طرح تامب هول (قناسه) و… اشاره کرد.

 در ایران به قنداقی که بر روی بدنه آن سوراخی برای قرار دادن شصت وجود داشته باشد، قناسه یا تامب هول گفته می‌شود.

پرسش:

چوب مناسب برای ساخت قنداق چوبی تفنگ چیست؟

 پاسخ: برخی شرکت‌ها از چوب بلوط، راش و… برای ساخت قنداق استفاده می‌کنند حتی برخی سازنده‌های از چوب نراد هم برای ساخت قنداق استفاده می‌کنند؛ اما در واقع این چوب به‌هیچ‌عنوان مناسب ساخت یک قنداق حرفه‌ای نیست.

 ما برای ساخت قنداق فقط از چوب گردو استفاده می‌کنیم. چوب گردو در مقابل ضربه انعطاف‌پذیر هست. همچنین قنداق وزن مناسبی دارد. وزن قنداق باید مناسب باشد. سبکی یا سنگینی امتیاز نیست، وزن قنداق باید متعادل باشد.

 ما معمولاً از مغز چوب برای ساخت قنداق استفاده می‌کنیم؛ چون مغز گردو محکم‌تر و زیباتر هست. انتخاب مسیر برش در زمان ساخت قنداق بسیار مهم است؛ چون رگه‌های چوب می‌توانند به بهترین شکل ضربه‌های ناشی از شلیک را جذب کنند.

 برای ساخت قنداق تفنگ‌های گلوله زن انتخاب چوب و رگه‌ها بسیار مهم‌تر است.

 باید به خشک‌بودن چوب قنداق هم توجه ویژه‌ای داشت. چوب باید در مرحله اول شیره زدایی شود و بعد خشک شود و مورداستفاده قرار گیرد. در حالت عادی و استفاده از روش‌های سنتی، بین ۳ تا ۵ سال زمان برای خشک‌شدن چوب نیاز هست؛ اما برخی شرکت‌های تولیدکننده از روش‌های مدرن برای خشک‌کردن سریع چوب استفاده می‌کنند که این زمان را به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهند.

پرسش:

برای راه اندازی کارگاه قنداق سازی به چه ابزاری نیاز دارید؟

 پاسخ: در واقع نمی‌توان به ابزارهای مشخصی برای ساخت قنداق اشاره کرد. در قنداق سازی شما با عمل تراشیدن به چوب فرم می‌دهید و در نهایت شکل قنداق را به دست می‌آورید. هر فردی می‌تواند باتوجه‌به توانایی‌های خود در نجاری و حجم تراشی، از دستگاه یا ابزار به‌خصوص استفاده کند.

 به‌عنوان‌مثال من با استفاده از رنده برقی شکل اولیه قنداق را شکل می‌دهم. ممکن است یک استادکار با اسکنه یا فرز این کار را انجام دهد. این بستگی به مهارت یا تخصص یک استادکار در کار با ابزار باشد. گاهی پیش می‌آید برای ساخت یک قنداق خاص، باید ابزار مخصوص آن را بسازم.

 در مثال دیگر: مجبور شدم به‌خاطر بچه قنداق اسلحه روی‌هم برونینگ تیغه مخصوص آن را بسازم که فقط مخصوص قنداق این اسلحه است. بسیاری از ابزارهایی که در کارگاه من مشاهده می‌کنید به‌صورت ابتکاری برای ساخت قنداق‌های مختلف ساخته‌ام.

 هر کسی باتوجه‌به توانایی‌های خودش می‌تواند از تیغه‌های فرز یا هر تیغه دیگری استفاده کند. برای ساخت قنداق استانداردهایی وجود دارد. شما می‌توانید این شیارها و فرم‌ها را با هر ابزاری که دلتان بخواهد استفاده کنید.

 برای کارگاه قنداق سازی به فضای زیادی احتیاج ندارید. شاید ۲۰ یا ۳۰ مترمربع هم کافی باشد. البته این حداقل فضای موردنیاز هست.

پرسش:

مراحل ساخت قنداق تفنگ به چه صورت هست؟

 پاسخ: ابتدا قنداق را به بزرگ‌تر از طرح و اندازه موردنظرمان برش می‌دهیم. کوپ سلاح را در داخل قنداق جاسازی می‌نماییم و باز هم زاویه قنداق را بر روی چوب می‌کشیم و برش‌های جزئی‌تری انجام می‌دهیم تا قنداق شکل بهتری به خود بگیرد.

 در مرحلهٔ بعد با ابزارهایی مانند رنده و مغار، به قنداق شکل می‌دهیم و لبه‌ها را گرد می‌کنیم.

 با استفاده از سوهان و چوب‌ساب شکل پرداخت بیشتری انجام می‌دهیم. در مرحلهٔ بعد با لیسه، خطوط موجود روی کار را از بین می‌بریم و فرم‌های موردنظر را ایجاد خواهیم کرد.

 در مرحلهٔ بعد با استفاده از سنباده تلاش می‌کنیم به چوب فرم و حالت بیشتری دهیم و پرداخت نهایی با سنباده‌کاری انجام می‌پذیرد.

 در مرحله آخر باید روی قنداق آج ایجاد شود. ایجاد آج روی قنداق یکی از مهم‌ترین مراحل است. باتوجه‌به اینکه پس از گذشت حدود یک هفته کار بر روی قنداق در مرحله طرح آج هرگونه اشتباهی، موجب ازبین‌رفتن زحمات خواهد شد.

 آج باید بادقت و بدون خارج شدن از خط و در یک ردیف بر روی چوب ایجاد شود.

پرسش:

روش‌های رنگ کاری قنداق چوبی چیست؟

 پاسخ: برای رنگ‌کاری چوب قنداق دو روش وجود دارد. در روش اول کار به‌صورت خودرنگ رنگ‌کاری می‌شود. برای رنگ کاری این قنداق‌ها از روغن‌های پوششی گیاهی، صنعتی، انواع لاک و… استفاده می‌کنیم.

 در روش دوم اگر چوب رنگ مناسبی نداشته باشد یا مشتری رنگ خاصی را مدنظر داشته باشد، از رنگ‌های پوششی جوهر استفاده می‌کنیم. پس از پاشش جوهر همرنگی، از رنگ‌هایی مثل پلی استر، نیم پلی استر، کیلر و… برای پوشش نهایی استفاده می‌کنیم.

 نگاه شخصی بنده برای ساخت قنداق این است که در زمان انتخاب چوب باید به‌قدری دقت داشت که چوب باکیفیت، خوش رنگ و خوش نقش انتخاب کنم تا نیاز به تغییر رنگ یا استفاده از رنگ‌های پوششی نباشد. در واقع در کارهای لوکس به‌هیچ‌عنوان از رنگ‌های پوششی استفاده نمی‌شود.

پرسش:

قیمت قنداق‌های تفنگ معمولاً در چه حدودی است؟

 پاسخ: قیمت قنداق در تفنگ‌های تک لول ساده حدود ۶۰۰ هزار تومان (زمستان ۹۶) است؛ اما برای ساخت قنداق در سلاح‌هایی که حتی جاسازی کوپ آن چندبرابر ساخت یک قنداق معمولی زمان می‌برد، قیمت بالاتر است. قیمت قنداق در سلاح‌های حرفه‌ای تا ۵ میلیون تومان هم هست.

 پرسش: آیا تمایلی به انتقال تجربه و دانش قنداق سازی دارید؟

 پاسخ: مطمئناً من هم مانند بسیاری از دوستان تجارب خود را به دیگران انتقال خواهم داد؛ اما در این برهه از زمان شرایط برای انتقال تجربیاتم وجود ندارد. علاقه‌مندان زیادی برای کسب آموزش تماس گرفته‌اند؛ اما تابه‌حال شرایط مناسب برای آموزش فراهم نشده است.

 قنداق سازی حرفه‌ای کار ساده‌ای نیست و نباید انتظار داشت در مدت‌زمان کوتاهی این هنر را فرا گرفت. شاید کمتر افرادی باشند که حداقل چهار سال برای فراگیری تمامی ترفندهای قنداق سازی زمان بگذارند، به همین دلیل نمی‌توان از هر کسی انتظار داشت در این کار صبور باشد و چهار ویژگی که در ابتدای مصاحبه توضیح داده‌ام را داشته باشد.

سخن پایانی خود را لطفاً بفرمایید

 مطمئناً علاقه‌مندان زیادی به قنداق سازی یا علاقه‌مند هستند و یا اینکه علاقه‌مند خواهند شد. باتوجه‌به نکته‌هایی که در ابتدا اشاره کردم، یادگیری هنر قنداق سازی سخت و زمان بر است. یک فرد علاقه‌مند حداقل ۴ سال باید برای یادگیری ساخت قنداق زمان صرف کند.

 ما بیش از ۲۰۰ نوع تفنگ داریم که یادگیری روش ساخت آن‌ها متفاوت است. به همین دلیل فراگیری در این رشته زمان بر هست. شاید قنداق تراشی را در مدت یک سال فرابگیرند؛ اما جاسازی قنداق پروسه‌ای زمان بر و تجربی است.

 به علاقه‌مندان توصیه می‌کنم زمانی به قنداق سازی روی بیاورند که قصد دارند یک قنداق ساز حرفه‌ای باشند؛ چون قنداق ساز معمولی درآمد مناسبی ندارد.

برای مشاهده نمونه کار های بیشتر لطفا به وبسایت استاد قریشی مراجعه کنید.

www.ghoreyshigunstock.ir

منبع: آیچوب