معرفی انواع مته چوب مورد استفاده در نجاری و صنعت چوب

مته چوب میله ای فلزی با شیارهایی مارپیچ و نوک تیز است که با چرخاندن سریع آن بر سطح چوب سوراخ کاری صورت می گیرد! این احتمالاً اولین تصوری است که پس از شنیدن نام مته به ذهن خطور می کند؛ اما این همه ماجرا نیست! در ادامه به انواع مته ها و کاربرد هر یک با محوریت مته های رایج در صنعت چوب خواهیم پرداخت. مته ها را می توان از لحاظ جنس، آلیاژ، شکل ظاهری، نوع کاربرد و … دسته بندی کرد.

به بیانی دیگر هنگام خرید مته به علائم یا اطلاعاتی روی مته یا کاور آن برخورد می کنیم که برای انتخابی درست باید اطلاعات کافی در مورد آن ها داشته باشید. در این نوشته بخشی از آن ها بررسی خواهیم شد.

جنس و آلیاژ مته چوب:

مته فولادی (steel):

مته های نسبتاً خوب و ارزان هستند و مناسب برای چوب های نرمی مانند نراد (چوب های روسی های رایج) ولی در برابر چوب های چگال و سفت خیلی زود داغ و کند خواهند شد.

مته های Hss (فولاد تند بر):

مته های ساخته شده از جنس HSS از نمونه های فولادی محکم تر هستند و برتری آن ها نسبت به نمونه های فولادی (steel)، مقاومت حرارتی بالاتر و تیز ماندن طولانی تر آن‌هاست. این جنس برای سوراخ کاری انواع چوب سخت،PVC و فلزات نرم مانند آلومینیوم و مس مناسب هست.

مته های بلک اکساید:

در واقع همان مته های کبالت هستند که با ماده ای به نام بلک اکساید پوشش داده شده است. این ماده مقاومت مته در برابر حرارت و سایندگی را بالا می برد. به دلیل همین پوشش عمر بالاتری دارند و به‌راحتی در مواد مختلف از جمله چوب های سخت به کار برده می شوند.

مته های تیتانیوم:

مته های تیتانیوم مته های HSS تقویت شده با تیتانیوم هستند که با هدف اصطکاک کمتر ساخته شده اند. این مته ها به دلیل استفاده از تیتانیوم عمر بالاتری دارند و مدت زمان بیشتری تیز باقی می مانند. این مته ها نیز برای انواع چوب و فلزات مناسب هستند.

مطلب پیشنهادی:

معرفی ۱۱ گجت نجاری که سرعت و دقت در کار را افزایش خواهد داد!

مته های کبالت:

مته کبالت مته از سایر جنس های معرفی شده دوام بالاتری در برابر حرارت داشته و بسیار دیرتر کند می شوند. به دلیل جنس این مته ها برای سوراخ کاری آهن و کاشی و بتن هم مناسب هستند. البته برای چوب نیازی به مته های کبالت نیست و تنها مزیت آن می تواند ماندگاری بالای آن باشد. استفاده از کبالت در این مته ها آن را شکننده تر از انواع بدون کبالت خود کرده است. این مته ها بسیار سخت بوده و حرارت را خیلی سریع منتشر می کند و اغلب برای سوراخ کردن آلومینیوم و فلزات سختی مانند فولاد ضد زنگ بکار می رود. در مواجهه با چوب های سخت نیز عملکرد خوبی ارائه می دهد.

از دیگر آپشن های انتخاب مته زاویه های مارپیچ است که در سه دسته زیر می توان جای داد:

نوع H: دارای زاویه‌ی مارپیچی کم در رأس و ۸۰ درجه می‌باشند و کاربرد آن ها برای سوراخ کردن فولاد سخت، برنج و برنز است.

نوع: W دارای زاویه‌ی مارپیچی زیاد در رأس و ۱۶۰ درجه می‌باشند و کاربرد آن ها در سوراخ کردن مواد نرم مانند آلومینیوم و مس است.

نوع N: که دارای زاویه‌ی متوسط در رأس ۱۱۸ درجه می‌باشند و برای سوراخ کردن فولاد ریخته‌گری و چدن استفاده می‌شوند.

مته چوب:

امروزه مته چوب مختلفی برای کاربرد های گوناگون طراحی شده است. سنگ، انواع فلزات نرم و سخت، بتن، گرانیت، کاشی و سرامیک، انواع چوب های سخت و نرم، شیشه، انواع پلاستیک و ده ها متریال دیگر موجود و تنوع سوراخ ها و روش ها سوراخ کاری مورد نیاز باعث شده مته های مختلفی با شکل و جنس های گوناگون ساخته شود. این اصل با توجه به انواع چوب های مختلف موجود و کاربرد های مختلفی که برای سوراخ کاری در چوب نیاز داریم باعث شده مته های مختلفی نیز برای آن ساخته شده است. در ادامه نوشته به مشهورترین و پر کاربردترین آن ها می پردازیم. در این نوشته به مته های ساختمانی، فلز و مانند آن با توجه به بحث تخصصی آن پرداخته نمی شود.

از انواع مته چوبی می توان به مته های مارپیچ، مته برگی، مته گرد بر، مته گازور، مته کوکس، مته داگلاس، مته خزینه، مته لویس و ایروین اشاره کرد.

مته مارپیچ:

ساده ترین و پر کاربردترین مته های موجود در بازار هست. مته ای کاربردی بسیار عمومی داشته و حتماً بارها از آن استفاده کرده یا دیده اید. طیف گسترده ای از کارایی این مته از فلزات نرم گرفته تا انواع چوب ها را می توان متصور شد.

مته (سه نیش):

یکى دیگر از انواع مته نوع سه نیش مى باشد. در مته سه نیش نجاری یک نوک تیز در قسمت جلویى مته وجود دارد که باعث جلوگیرى از لغزش مته مى شود. دو طرف مته شیاری گرد ایجاد مى کنند که باعث مى شود سوراخ روى چوب با ظرافت انجام شود و از خورده شدن (لاشه شدن) لبه هاى سوراخ جلوگیرى مى شود.

مطلب پیشنهادی:

متر لیزری چیست؟ + بررسی امکانات و روش استفاده از متر لیزی

مته Auger type:

از دیگر مته های چوب می باشد با شیار هایی عمیق تر و معمولاً طول بیشتر. حتی از دور های کم و دریل های دستی هم می شود از این مته به‌خوبی استفاده کرد. نوک تیز مته مانند مدل های سه نیش روی چوب نشسته و باعث پیشروی مستقیم مته خواهد شد. معمولاً برای ساخت مته های چوبی بلند از این روش ساخت استفاده می شود.

مته برگی:

این مته بر خلاف دیگر مته های رایج دارای یک نیش در وسط و دو نیش در طرفین است. مته برگی شیاری برای هدایت براده ها به بیرون از سوراخ در حال ایجاد ندارد و سوراخ کاری معمولاً طی چند مرحله و با قدرت فشاری زیاد صورت می گیرد. از این مته معمولاً برای قطر های بالاتر و معمولاً تا ۱.۵ اینچ (۳۸ میلی‌متر) استفاده می شود. مته برگی در سایز های رایج ۱۲،۱۶،۱۸،۲۰،۲۵،۳۲ و … به‌صورت ست قابل تهیه هست. سایز های ۲۰ و ۲۲ میلی‌متر پر مصرف ترین نوع آن در ایران است.

مته گرد بر چوب:

مته گرد بر چوب براى برش چوب به صورت دایره اى استفاده مى شود. مته های گرد بر در سایز های استاندارد مختلف به‌صورت ست یا تکی قابل خریداری هست. مته های گرد بر مانند سایر مته ها در آلیاژ های مختلف بدنه و تیغه برای متریال دیگری مانند فلزات نرم و سخت، بتن، سنگ و … ساخته می شوند. گرد بر چوب در قطرهای ۱۴،۱۶ و ۱۸ تا ۱۷۰،۲۰۰ و ۲۱۰ میلی‌متر در بازار موجود و قابل تهیه هست. استفاده از گرد بر چوب برای فلز باعث از بین رفته لبه های گرد بر خواهد شد. سعی کنید گردبری در چوب را آرام و نرم پیش ببرید، کله کردن مته گرد بر در این مورد بسیار محتمل هست.

مته گرد بر متغیر:

مانند نوعی که در بالا اشاره شد برای برش های گرد مورد استفاده است با این تفاوت که طیف قابل انتخابی از شعاع گردبری را در اختیارمان قرار می دهد. این مته که به گرد بر سر دریلی هم مشهور است به‌صورت سه تکه با دو بازوی متحرک قابل تهیه است.

مته گازور:

مته گازور مته ای هست برای در آوردن سوراخ لولا های موسوم به گازور در نجاری و کابینت سازی. در واقع نام درست این ابزار مته لولا است و نام گازور مانند بسیاری از نام های رایج در ایران در واقع نام برندی هست که نخست بار استفاده کننده آن بوده است. مته های گازور در سایز های ۱۵،۱۸ تا ۸۰ و ۱۰۰ میلی‌متر قابل تهیه می باشد.

مطلب پیشنهادی:

معرفی فروشگاه های اینترنتی ابزار ایران

مته خزینه:

مته خزینه برای پخ کردن جای پیچ به منظور جای دادن گل پیچ درون آن به کار برده می شود. در نجاری و صنعت چوب معمولاً مته و خزینه در یک راستا بوده و سوراخ کاری و خزینه به صورت هم زمان انجام می شود. به این صورت که مته سوراخ زن در مرکز مته خزینه قرار داشته و توسط پیچ های آلن خور قابل تعویض است.

مته های داگلاس، کوکس، ایروین و لویس از دیگر مته های قابل دسترس است که مانند دیگر موارد یاد شده قابل دسترس بوده ولی عمومیت کمتری دارد.

نکات پیشنهادی و ایمنی استفاده از مته و دریل کاری:

بیاموزیم برای هر نوع سوراخ‌کاری و هر متریال نیاز به مته ای خاص هست.

با توجه به نیاز به فشار برای سوراخ‌کاری از محکم بودن جایگاه خود و محل سوراخ اطمینان حاصل کنید.

هنگام سوراخ کاری از لباس های گشاد، آستین های بلند و آویزان، شال و روسری استفاده نکرده با آن ها را از محل گردش مته دور نگه دارید.

مته را به دقت به سه نظام ببندید و از لنگ نزدن آن اطمینان حاصل کنید.

در انتهای سوراخ کاری و لحظه خروج مته از پشت کار سرعت را کم کنید.

به هنگام سوراخ کاری از عینک محافظ استفاده کنید.

براده ها، پوشال یا گرد ناشی از سوراخ کاری را فوت نکنید.

در سوراخ کاری های ممتد نوک مته داغ می شود. آن را لمس نکنید.

همواره مراقب گیر کردن (کله کردن) مته بوده و با آرامش کار کنید.

لطفاً دیدگاه ها و تجربیات خود از مته های چوب را از طریق دیدگاه های همین مطلب با ما در میان بگذارید.